Uzmanlar: Çin, Tayvan üzerinden ABD ve müttefiklerine gözdağı veriyor Ufuk Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Kısım Başkanı Prof. Dr. Sencer İmer, Süleyman Demirel Üniversitesi Asya-Pasifik Araştırmalar Merkezi Direktörü Dr. Öğretim Üyesi Ümit Alperen ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kadir Pak, AA muhabirine, Çin-Tayvan hava alanı gerginliğinin bölge güvenliğine muhtemel tesirlerini kıymetlendirdi.
Prof. Dr. İmer, Çin’in Tayvan’a yönelik Hong Kong gibisi bir siyaset sürdürdüğünü, Tayvan’ın ise ülkesine müdahaleleri kabul etmediğini söylemiş oldu.
Tayvan’ın içişlerine karışmamasına karşın Çin’in ülkenin milletlerarası alanda bağımsız bir devlet olarak tanınmasına pürüz olmaya çalıştığını belirten İmer, “Çin, Tayvan’ın memleketler arası alanda tanınmasına müdahale ettiği üzere Birleşmiş Milletlere (BM) üye olmasını da engelliyor. Tayvan, müttefiki olduğu ABD’de bile büyükelçilik açamıyor. Türkiye başta olmak üzere kimi ülkelerde yalnızca temsilci bulunduruyor.” sözlerini kullandı.
Sencer İmer, Çin’in Tayvan’ın hava alanını ihlal etmesiyle başlayan tansiyonun, ilhak sürecine evrilmeyeceğini vurgulayarak ABD’nin tüm kışkırtmalarına karşın hem Çin’in birebir vakitte Tayvan’ın ikili bağları tehlikeye atacak atılımlardan kaçınacağını öngördü.
Ekonomik ve ticari münasebetler niçiniyle Tayvan’ın tansiyonu tırmandıracağına işaret eden Prof. Dr. İmer, “Tayvan, Çin ile olan milyon dolarlık ticaret hacmini riske atacak hareketlerden uzak duracaktır lakin bir yandan da demokratik ve bağımsız yapısını Çin’in müdahalelerine karşı muhafazaya çalışacaktır. Çin de bilhassa tansiyonu tırmandırmak istemiyor. Ülkede başta hükümet olmak üzere önemli bir ABD yanlısı kesim var ve kendisine yönelik bir antipati oluşmasından çekiniyor.” diye konuştu.
ABD’nin Tayvan’a yönelik siyasetlerinin Çin’in bu ülkeye müdahalelerini tetiklediğini belirten İmer, şu biçimde devam etti:
“ABD, 1970’li senelerdan beri Tayvan ile yakından ilgileniyor. Hatta Tayvan ile ilgili bir yasa var. Bağımsızlığını muhafaza yönelik uğraşlarına dayanak veriyor. Çin’in Tayvan’a yönelik müdahalelerinin en kıymetli niçinleri içinde Cumhurbaşkanı Tsai Ing-Wen’in ABD’ye daha yakın bir çizgide durması, ABD’nin Tayvan’a silah satması ve Tayvan’ı kendi üssüymüş üzere görmesi. Çin, tüm bunlardan önemli bir biçimde rahatsız oluyor.”
İmer, ABD’nin hasım ve rakip olarak gördüğünü Çin’i her fırsatta sıkıştırmaya çalıştığını hem Güney Çin denizinde tıpkı vakitte Tayvan üzerinden tansiyonu sıcak tutmaya çalıştığını belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
“ABD, her fırsatta Çin’e bir kılıç şakırdatıyor. İngiltere ve Avustralya ile birlikte AUKUS ismi altında bir güvenlik iş birliği mutabakatını ve bir daha Avustralya, Hindistan ve Japonya ile yapılan ‘Quad Liderleri’ paydaşlığı üzere oluşumları kendine karşı oluşturulmuş bir nevi Pasifik NATO’su olarak görüyor. ABD-Çin içindeki tansiyonun kısa müddette biteceğini sanmıyorum hatta artarak devam edeceğini düşünüyorum. ABD, bu tansiyonu Güney Çin Denizi ve Tayvan kartı üzerinden devam ettirecek üzere görünüyor.”
“ÇİN, ABD SİYASETLERİNE TAYVAN ÜZERİNDEN YANIT VERİYOR”
Süleyman Demirel Üniversitesi Asya-Pasifik Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Dr. Öğretim Üyesi Alperen de Çin dış siyasetinin öncelikli hususlarından birinin her vakit Tayvan’ın Çin’e katılması ve tek Çin’in gerçekleştirilmesi olduğunu söylemiş oldu.
1978’den, Xi Jinping’in 2012’de Başkanlık koltuğuna oturmasına kadar Çin dış siyasetinin ekonomik temelli olması niçiniyle politik hususların daha geri planda kaldığını anlatan Alperen, Jinping’in iktidarının birinci gününden itibaren Tayvan konusunda sert iletiler verdiğini lisana getirdi.
Alperen, ABD’nin 2011’de duyurduğu lakin bir türlü uygulayamadığı Asya ekseni/dengelemesi stratejisine, Afganistan’dan çekilmesiyle süratli bir giriş yapmasının beklendiğini belirterek “ABD-İngiltere ikilisinin Avustralya’ya nükleer denizaltı satışı ile AUKUS’un, ABD-Japonya-Avustralya ve Hindistan’ın oluşturduğu Hint-Pasifik’in NATO’su olmaya aday QUAD ile Asya Ekseni stratejisinin fiiliyattaki birinci örnekleri, Çin’in çevrelenme ve tehdit algısını yükseltti.” dedi.
ABD’nin bu siyasetlerine karşı siyasi ve diplomatik olarak direkt yanıt veren Çin’in askeri cephede de Tayvan üzerinden karşılık verme yaklaşımı içerisinde olduğuna işaret eden Alperen, şunları kaydetti:
“Çin’in askeri olarak ABD ve müttefiklerine Tayvan’a emsal biçimde direkt bu cins bir tazyikte bulunması geri dönüşü imkansız bir sureci başlatabilir. Bunun yerine ABD’nin ve neredeyse bütün Batı’nın resmi olarak tanıdığı Tayvan üzerinden yanıt veriyor. bu biçimdece mevcut siyasetlerin esnekliğini test ediyor.”
Alperen, Çin’in bölgede ABD ve müttefiklerinden tehdit algısına ve Tayvan’ın bağımsızlık tarafındaki eğilimi arttıkça Çin’in daha fazla bu cins ihlallere girişeceğine dikkat çekerek, Pasifik’teki durumun genel beklentinin bilakis epeyce süratli biçimde gerildiğini ve sonların zorlandığını söyleyebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
“ABD GERDİKÇE ÇİN, TAYVAN ÜZERE ATAKLARLA KARŞILIK VERİYOR”
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Milletlerarası Bağlar Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Kadir Pak ise ABD, İngiltere ve Avustralya içinde oluşturulan “AUKUS” isimli güvenlik iş birliği muahedesinin Çin’i önemli biçimde endişelendirdiğine dikkati çekti.
Birtakım şirketler üstündeki yaptırımların ne olacağına dair soruların Çin ile ABD tansiyonunda değerli bir soru olarak varlığını sürdürdüğünü belirten Pak, eski ABD Lideri Donald Trump devrinde alınan bu kararlara ait hiç bir açıklamanın yapılmadığını, Biden idaresinin mevcut tansiyonu devam ettirdiğini tabir etti.
Pak, Çin ile ABD içinde yeni bir müddetcin başladığına, Tayvan ile Çin içinde oluşan tansiyonun ise bunun devamı niteliğini taşıdığına işaret ederek şöyleki devam etti:
“ABD’nin Tayvan’a silah satışı devam ediyor. Tayvanlı siyasetçiler, şirketler, sivil toplum kuruluşları açık biçimde ABD’de faaliyet yürütebiliyor. Senato, kongre ve temsilciler meclisinden üyeler, Tayvanlı siyasetçilerle açık bir biçimde görüşüyor. Çin, tüm bunlardan büyük bir rahatsızlık duyuyor. ABD gerdikçe Çin, Tayvan tansiyonu üzere çeşitli atılımlarla karşılık veriyor.”
ABD’nin Tayvan’a silah satmasının, ülkeyi kendi üssü üzere görmesinin Çin’in Tayvan siyasetinin ihlali manasına geldiğini belirten Pak, Çin’in hava alanını ihlal ederek ABD’ye “Ben buradayım” bildirisi vermeye çalıştığını söz etti.
Pak, Çin’in Tayvan’a yönelik aksiyonlarının ileri etaplara taşınmayacağı lakin bu ülkeye yönelik siyasetlerinde da bir yumuşama ve değişim olmayacağı hatta daha da sertleşebileceği görüşünü lisana getirdi.
ABD’nin Tayvan üzerinden Çin ile tansiyonu sürdürmeye devam edeceğini belirten Pak, “ABD, rahatlıkla epey büyük maliyetlere katlanarak İsrail’dekine benzeri Iron Dome sistemini Tayvan’a kurabilir. ABD ile Çin içinde bir sertleşme yaşanacaksa bence Tayvan bunun merkezi olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
KAYNAK: AA
Prof. Dr. İmer, Çin’in Tayvan’a yönelik Hong Kong gibisi bir siyaset sürdürdüğünü, Tayvan’ın ise ülkesine müdahaleleri kabul etmediğini söylemiş oldu.
Tayvan’ın içişlerine karışmamasına karşın Çin’in ülkenin milletlerarası alanda bağımsız bir devlet olarak tanınmasına pürüz olmaya çalıştığını belirten İmer, “Çin, Tayvan’ın memleketler arası alanda tanınmasına müdahale ettiği üzere Birleşmiş Milletlere (BM) üye olmasını da engelliyor. Tayvan, müttefiki olduğu ABD’de bile büyükelçilik açamıyor. Türkiye başta olmak üzere kimi ülkelerde yalnızca temsilci bulunduruyor.” sözlerini kullandı.
Sencer İmer, Çin’in Tayvan’ın hava alanını ihlal etmesiyle başlayan tansiyonun, ilhak sürecine evrilmeyeceğini vurgulayarak ABD’nin tüm kışkırtmalarına karşın hem Çin’in birebir vakitte Tayvan’ın ikili bağları tehlikeye atacak atılımlardan kaçınacağını öngördü.
Ekonomik ve ticari münasebetler niçiniyle Tayvan’ın tansiyonu tırmandıracağına işaret eden Prof. Dr. İmer, “Tayvan, Çin ile olan milyon dolarlık ticaret hacmini riske atacak hareketlerden uzak duracaktır lakin bir yandan da demokratik ve bağımsız yapısını Çin’in müdahalelerine karşı muhafazaya çalışacaktır. Çin de bilhassa tansiyonu tırmandırmak istemiyor. Ülkede başta hükümet olmak üzere önemli bir ABD yanlısı kesim var ve kendisine yönelik bir antipati oluşmasından çekiniyor.” diye konuştu.
ABD’nin Tayvan’a yönelik siyasetlerinin Çin’in bu ülkeye müdahalelerini tetiklediğini belirten İmer, şu biçimde devam etti:
“ABD, 1970’li senelerdan beri Tayvan ile yakından ilgileniyor. Hatta Tayvan ile ilgili bir yasa var. Bağımsızlığını muhafaza yönelik uğraşlarına dayanak veriyor. Çin’in Tayvan’a yönelik müdahalelerinin en kıymetli niçinleri içinde Cumhurbaşkanı Tsai Ing-Wen’in ABD’ye daha yakın bir çizgide durması, ABD’nin Tayvan’a silah satması ve Tayvan’ı kendi üssüymüş üzere görmesi. Çin, tüm bunlardan önemli bir biçimde rahatsız oluyor.”
İmer, ABD’nin hasım ve rakip olarak gördüğünü Çin’i her fırsatta sıkıştırmaya çalıştığını hem Güney Çin denizinde tıpkı vakitte Tayvan üzerinden tansiyonu sıcak tutmaya çalıştığını belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
“ABD, her fırsatta Çin’e bir kılıç şakırdatıyor. İngiltere ve Avustralya ile birlikte AUKUS ismi altında bir güvenlik iş birliği mutabakatını ve bir daha Avustralya, Hindistan ve Japonya ile yapılan ‘Quad Liderleri’ paydaşlığı üzere oluşumları kendine karşı oluşturulmuş bir nevi Pasifik NATO’su olarak görüyor. ABD-Çin içindeki tansiyonun kısa müddette biteceğini sanmıyorum hatta artarak devam edeceğini düşünüyorum. ABD, bu tansiyonu Güney Çin Denizi ve Tayvan kartı üzerinden devam ettirecek üzere görünüyor.”
“ÇİN, ABD SİYASETLERİNE TAYVAN ÜZERİNDEN YANIT VERİYOR”
Süleyman Demirel Üniversitesi Asya-Pasifik Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Dr. Öğretim Üyesi Alperen de Çin dış siyasetinin öncelikli hususlarından birinin her vakit Tayvan’ın Çin’e katılması ve tek Çin’in gerçekleştirilmesi olduğunu söylemiş oldu.
1978’den, Xi Jinping’in 2012’de Başkanlık koltuğuna oturmasına kadar Çin dış siyasetinin ekonomik temelli olması niçiniyle politik hususların daha geri planda kaldığını anlatan Alperen, Jinping’in iktidarının birinci gününden itibaren Tayvan konusunda sert iletiler verdiğini lisana getirdi.
Alperen, ABD’nin 2011’de duyurduğu lakin bir türlü uygulayamadığı Asya ekseni/dengelemesi stratejisine, Afganistan’dan çekilmesiyle süratli bir giriş yapmasının beklendiğini belirterek “ABD-İngiltere ikilisinin Avustralya’ya nükleer denizaltı satışı ile AUKUS’un, ABD-Japonya-Avustralya ve Hindistan’ın oluşturduğu Hint-Pasifik’in NATO’su olmaya aday QUAD ile Asya Ekseni stratejisinin fiiliyattaki birinci örnekleri, Çin’in çevrelenme ve tehdit algısını yükseltti.” dedi.
ABD’nin bu siyasetlerine karşı siyasi ve diplomatik olarak direkt yanıt veren Çin’in askeri cephede de Tayvan üzerinden karşılık verme yaklaşımı içerisinde olduğuna işaret eden Alperen, şunları kaydetti:
“Çin’in askeri olarak ABD ve müttefiklerine Tayvan’a emsal biçimde direkt bu cins bir tazyikte bulunması geri dönüşü imkansız bir sureci başlatabilir. Bunun yerine ABD’nin ve neredeyse bütün Batı’nın resmi olarak tanıdığı Tayvan üzerinden yanıt veriyor. bu biçimdece mevcut siyasetlerin esnekliğini test ediyor.”
Alperen, Çin’in bölgede ABD ve müttefiklerinden tehdit algısına ve Tayvan’ın bağımsızlık tarafındaki eğilimi arttıkça Çin’in daha fazla bu cins ihlallere girişeceğine dikkat çekerek, Pasifik’teki durumun genel beklentinin bilakis epeyce süratli biçimde gerildiğini ve sonların zorlandığını söyleyebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
“ABD GERDİKÇE ÇİN, TAYVAN ÜZERE ATAKLARLA KARŞILIK VERİYOR”
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Milletlerarası Bağlar Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Kadir Pak ise ABD, İngiltere ve Avustralya içinde oluşturulan “AUKUS” isimli güvenlik iş birliği muahedesinin Çin’i önemli biçimde endişelendirdiğine dikkati çekti.
Birtakım şirketler üstündeki yaptırımların ne olacağına dair soruların Çin ile ABD tansiyonunda değerli bir soru olarak varlığını sürdürdüğünü belirten Pak, eski ABD Lideri Donald Trump devrinde alınan bu kararlara ait hiç bir açıklamanın yapılmadığını, Biden idaresinin mevcut tansiyonu devam ettirdiğini tabir etti.
Pak, Çin ile ABD içinde yeni bir müddetcin başladığına, Tayvan ile Çin içinde oluşan tansiyonun ise bunun devamı niteliğini taşıdığına işaret ederek şöyleki devam etti:
“ABD’nin Tayvan’a silah satışı devam ediyor. Tayvanlı siyasetçiler, şirketler, sivil toplum kuruluşları açık biçimde ABD’de faaliyet yürütebiliyor. Senato, kongre ve temsilciler meclisinden üyeler, Tayvanlı siyasetçilerle açık bir biçimde görüşüyor. Çin, tüm bunlardan büyük bir rahatsızlık duyuyor. ABD gerdikçe Çin, Tayvan tansiyonu üzere çeşitli atılımlarla karşılık veriyor.”
ABD’nin Tayvan’a silah satmasının, ülkeyi kendi üssü üzere görmesinin Çin’in Tayvan siyasetinin ihlali manasına geldiğini belirten Pak, Çin’in hava alanını ihlal ederek ABD’ye “Ben buradayım” bildirisi vermeye çalıştığını söz etti.
Pak, Çin’in Tayvan’a yönelik aksiyonlarının ileri etaplara taşınmayacağı lakin bu ülkeye yönelik siyasetlerinde da bir yumuşama ve değişim olmayacağı hatta daha da sertleşebileceği görüşünü lisana getirdi.
ABD’nin Tayvan üzerinden Çin ile tansiyonu sürdürmeye devam edeceğini belirten Pak, “ABD, rahatlıkla epey büyük maliyetlere katlanarak İsrail’dekine benzeri Iron Dome sistemini Tayvan’a kurabilir. ABD ile Çin içinde bir sertleşme yaşanacaksa bence Tayvan bunun merkezi olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
KAYNAK: AA