Mısır’la Mavi Vatan hudutlarını belirlemek Bölgenin bilinen tarihi, Anadolu ve Mısır coğrafyasının hakim güçleri içinde dostluk ve barışın olmasıyla bölgede huzur ve refahın sağlandığını kaydetmektedir. Katar’daki görüşmeyle Türkiye ve Mısır bölgenin ekonomik kaynaklarını öbür güçlerin sömürmesine müsaade vermemeyi öncelemek üzere kıymetli bir siyasi irade ortaya koymuştur.
Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak’ın, Yeni Şafak için kaleme aldığı yazı şu biçimde:
Her şeyi değiştiren tek bir fotoğraf karesi mi? şüphesiz ki hayır. Memleketler arası ilgiler alanı fazlaca dinamiktir. Devletler dış siyasetlerini global gelişmelere bakılırsa daima şimdiki tutmak ve bu gelişmeler ışığında ikili ve epeyce taraflı bağlantılarını güncellemek ve değiştirmek zorundadır. Bir alandaki değişim başka alanları da tetiklediğinden siyasetini değiştirmeyen ve geliştirmeyen devletler oyun kurucu özelliğini kaybettiği üzere memleketler arası arenada saf haricinde da kalabilir. Bilhassa son senelerda meydana gelen gelişmeler global ve bölgesel aktörlerin daima ikili ve fazlaca taraflı ilgilerinde güncellemeler yapmasını zarurî kıldı. Türkiye açısından da durum bundan ibarettir.
Uluslararası münasebetlerde diplomasi araçları epey çeşitlidir. Sportif faaliyetler bu araçlardan birisidir. Spor diplomasisi kimi vakit tıkanan ilgileri açmak noktasında olumlu taban sunar. Katar’da açılışı yapılan Dünya Kupası müsabakalarından evvel Mısır Devlet Lideri Sisi ile Erdoğan’ın el sıkışması bölgesel diplomasiyi izleyenler nezdinde çok dikkat cazip oldu. İki ülke içindeki bağlar, yaklaşık 9 yıllık bir gerginlik sürecinden daha sonra buzları eriten bu görüşmeyle bir daha ivme kazanma noktasına geldi.
TÜRKİYE İLE ORTA DOĞU’DA TAŞLAR YERİNDEN OYNADI
Doğu Akdeniz’de ve Orta Doğu’da taşların yerinden oynaması ve kartların bir daha dağıtılarak rollerin değişmeye başlamasıyla global boyutta değerli dönüşümlerin görüldüğü bu kritik devirde atılan bu adım iki açıdan kıymetlidir. birinci vakit içinderda Erdoğan’ın, Sisi tarafınca ortaya konulan yol haritasının uzun adımlarını büsbütün kabul etmese de uzatılan eli havada bırakması beklenemezdi. Sisi idaresi daha evvel Türkiye’nin uzun vakittir Körfez siyasetine yem bulunmasına müsaade etmediği Katar ile alakalarını olağanlaştırarak bu adımı esasen atmıştı. İkinci olarak, iki başkanın buluşmasın sağlayan Katar Emiri’nin bu diplomatik teşebbüsteki başarısı Dünya Kupası müsabakalarına mesken sahipliği yapmakta gösterdiği spor diplomasisinin başarısı kadar değerlidir. Zira, Erdoğan ve Sisi’nin liderlik seviyesinde karşılıklı bağlantıları başlatması ve iki dost ve kardeş ülkenin barışması kaçınılmaz bir durum olsa da Arap Ligi’nde tartı kazanan Katar’ın rolü de tıpkı derece kıymetlidir.
Mısır ile olağanlaşma BAE ve Suudi Arabistan ile münasebetlerin normalleşmesinden daha sonra gündeme geldi. BAE, Türkiye ile bağlantılarını süratle ilerletmeye başladı. Suudi Arabistan BAE kadar olmasa da Türkiye’nin Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ve Doğu Akdeniz’deki rolünü takdir etmekte. Türkiye’nin Ukrayna-Rusya Savaşı’nda oynadığı barışçıl ve realist rol, Suudi Krallığı’nı da müspet olarak etkiledi. ABD Lideri Biden’ın Riyad idaresine takındığı saygısız hale Kraliyet tarafınca sert reaksiyon verilmesi, Ortadoğu’daki idarelerin özgür iradelerini yansıttıkları az örneklerden biridir. Lakin bu yaklaşım ABD’ye karşı edilgen siyasetler zamanına son verilme dileği olarak görülebilir.
İKİ ÖRGÜTLÜ YAPI: ORDU VE EZHER
Mısır ile olağanlaşmayı konuşurken yakın geçmişte olanları kıymetlendirmekten kaçınmamak ve göz önünde bulundurmak gerekir. Mısır’da kökü Amr b. As periyoduna kadar geri giden iki örgütlü yapı bulunur. Bunların başında birinci sırada ordu gelir. Mısır devlet yönetiminde ordunun rolü diğer devletlerde olduğundan daha fazladır. Ordunun gücü ve kıymeti tarihi bir art plana sahiptir. Mısır Amr b. As’ın fethinden itibaren asker kumandanlar tarafınca yönetim edildi. 868 yılında Tolunoğlu Ahmed 24 bin askerin kumandanı olarak Mısır’ı yönetmeye başlayınca Türkler’in Mısır’daki pozisyonları değişti. Ondan itibaren Mısır’daki askeri bürokraside Türk kökenlilerin yükü başladı. 1952 yılında Cemal Abdülnasır ve etrafındaki genç subayların öncülük ettiği darbe ile Mısır ordusunda ve devlet yönetimindeki Türk kökenlilerin varlığı radikal halde değiştirilmeye çalışıldı. 1805 yılından itibaren Mısır sarayında Türkçe konuşuluyordu. 1922’de başlayan Krallık rejimini kaldırıp yerine Mısır Arap Cumhuriyeti’ni kuran Nasır çağdaş ölçeklerde bir ulus-devlet kurmayı amaçlamıştı. Bu yüzden Pan-Arabizm siyasetini devreye alarak Arap halklarına liderlik yapmaya başladı. Mısır’daki bu eksen değişimi 1967’deki İsrail Savaşı’nda bir çıkar sağlamadı. Savaşın kaybına yol açan sebeplerden biri de Mısır ordusundaki Türk subayların 15 yıldır durum kaybıydı. Deneyimsiz komuta kademesi ve subay takımıyla yürütülen savaş Mısır’a telafisi mümkün olmayan kayıplara yol açtı. Mısır’daki askeri takımlarda nazaranv yapan Türklerin varlığı 12 asır öncesine dayanır. Bunlar Mısır devletinin evvelarini her vakit muvaffakiyetle korumuştur.
Osmanlı Devleti’ni 1830-1840 yılları içinde meşgul eden hatta ordusunu birkaç kere mağlup eden Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı da bu minvalde kıymetlendirmek gerekir. Bilhassa Kavalalı’dan daha sonra oluşan Mısır seçkini ortasında hatırı sayılır oranda Türk kökenliler vardır. Bunlar yalnızca askeri alanda değil sivil bürokrasi, kültür sanat ve dördüncü kuvvet durumundaki yazılı ve görsel basın, radyo, sinema, TV üzere alanlarda hala Mısır ve Arap dünyasına katkılar vermektedir. elbette bu Türk kökenlileri Türkiye’dekiler üzere algılamak kusurludur. Çünkü bunlar Tolunoğulları, İhşidiler, Eyyubiler, Memlukler ve son olarak Kavalılar bürokrasisinden gelen kendine has soy kökenlerin sahiptirler. Bunlar ulus devlet siyasetleri yeterince Türk, Kazak, Özbek, Çerkez, Kafkas kökenlerini öne çıkarmazlar fakat fiziki özelliklerini saklamaları mümkün olmadığından bu durum bâtın değildir. örneğin, Kahire’nin en hoş meydanlarından birinin ismi Özbekiyye Meydanı’dır. Mısır’daki üniversitelerde ondan fazla ünitede Türkçe öğretilmektedir. YEE’nin dünya çapındaki Türkçe öğretim programına iştirak noktasında en büyük öğrenci sayısı her yıl 8 bine yaklaşan sayılarla Mısır’da gerçekleşmektedir.
İkincisi ise Ezher Üniversitesi’dir. Fatımiler devranında kurulmuş olsa da Ehli-Sünnet anlayışının bin yıldır savunuculuğunu yapan müstesna bir kurum olarak binlerce öğrenci ve akademisyen yetiştirerek Mısır’daki seçkinler başta olmak üzere toplumun her bölümü nezdinde prestij sahibidir. Lakin 2010 yılı sonunda başlayan Arap ülkelerindeki demokratik hareketlenmeler sürecinde Mısır bir iç savaşın eşiğinden döndü. Ülkenin Libya, Yemen ve Suriye üzere bir iç savaş ortamına girmemesi devleti temsil eden Mısır ordusu ve seçkinleri ve halkı temsil eden Ezher’in inisiyatif almasıyla sağlandı. Bugün gelinen noktada Mısır’ın klasik güçleri ordu ve ülke yönetimini elinde bulunduran askeri takım ile uzlaşma yoluyla ıslahatların devam etmesini arzulamaktadır.
DOĞU AKDENİZ KAYNAKLARINA SAHİP ÇIKMAK
Son 100 yıldır bölgenin bahtını olumsuz etkileyen tüm hadiselerde global güçler yanında bölgedeki varlıklarını vekalet savaşlarıyla sürdüren güçlerin hissesi kadar bölge aktörlerinin de bu gerçeği hesaba katmadan birbirleriyle çekişmelerinin hissesi büyüktür. Bölgede istikrarın sağlanması noktasında denizden yahut karadan birbiriyle komşu olan ülkeler içinde ekonomik alakalara odaklanmak ve Doğu Akdeniz’de bulunan güç kaynaklarının paylaşımını memleketler arası hukuk, adalet ve hakkaniyet kuralları ölçüsünde yeterli niyetle yapmak kıymet arz etmektedir.
Türkiye’nin ve başka bölge ülkelerinin bu noktalarda hemfikir olduğu görülmektedir. Doğu Akdeniz’de ilgisi olmayan ülkelerin bedeli onlarca trilyon dolar olduğu düşünülen petrol ve doğalgaz üzere güç kaynaklarından hisse kapma yarışında olduğu apaçık ortadadır. Türkiye’nin elden ele dolaşan Sevilla haritasına karşı çıkması yalnızca kendi çıkarlarını değil tüm kıyıdaş ülkelerin de çıkarlarını müdafaaya yöneliktir. Türkiye ile Mısır Doğu Akdeniz’de en uzun kıyıya sahip iki ülke olarak deniz egemenlik alanlarını karşılıklı olarak çizme iradesini gösterdi. Erdoğan ve Sisi geçmişte farklı pozisyonda olsalar da ülkelerinin çıkarının birlik ve birliktelikte olduğunu gördüklerinden o pozu verdiler.
Büyük güçlerin Irak ve Suriye’ye reva gördüğü iç savaş ortamını barış ortamına dönüştürmek için Mısır ve Türkiye başka ülkelerden hayli daha fazla uğraş gösterme durumundadır. Zira Orta Doğu coğrafyasının en büyük iki ulusu Türkler ve Araplar’dır. Burada Mısır’ın 100 milyonu hayli aşan nüfusuyla Arap dünyasının üçte birinden çoksını tek başına temsil ettiği unutulmamalıdır. Türkiye de Türk Devletleri Teşkilatı ile Türk dünyasını Çin Seddi’nden Macaristan’a kadar uzanan topraklardaki 300 milyonluk nüfusun çıkarlarını kollamak yanında Mısır, Sudan, Libya, Yemen, Katar, BAE, Suudi Arabistan, Tunus, Fas üzere ülkelerle kardeşlik ve dostluk bağlarını kuvvetlendirmek istiyor.
KADİM TARİH BAĞLARIYLA ÖRÜLEN KADER
Türkler ve Araplar bu coğrafya asırlar boyunca huzurla birlikte hayatıştır. M.Ö. 1274’te yapılan Anadolu Hitit Devleti ve Mısır içindeki Kadeş Antlaşması dünyanın birinci barış ve dostluk antlaşması olarak kayıtlara geçmiştir. Sisi ile buluşan Erdoğan jeopolitik gerçekliklerin bir gereğini göstermiştir. Tarih boyunca Anadolu toprakları Asya ile Avrupa’yı bağlarken Mısır toprakları da Afrika ile Asya’yı birbirine bağlamıştır. Türkiye Karadeniz ve Akdeniz’i birbirine bağlarken Mısır Hint Okyanusu ve Kızıldeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan stratejik bir noktada kurulan devletlerdir.
Doğu Akdeniz’de bölge barışı ve bölge ülkelerinin ekonomik ve siyasi çıkarları Mısır ve Türkiye’nin ilgilerinin olağanlaşmasını mecburî kılmaktadır. Bölgenin bilinen tarihi Anadolu ve Mısır coğrafyasının hakim güçleri içinde dostluk ve barışın olmasıyla bölgede huzur ve refahın sağlandığını kaydetmektedir. Bölgenin iki kıymetli ülkesi yeni siyasetlerini sürdürürken bölgenin ekonomik kaynaklarını diğer güçlerin sömürmesine müsaade vermemeyi öncelemek üzere değerli bir siyasi irade ortaya koydu.
Ortak tarih, ortak din ve ortak kültür dinamikleri ortak ekonomik çıkarları rasyonel parametrelerle sağlamak noktasında gelecekteki dostluk ve kardeşlik münasebetlerinin yol haritasını da çizmektedir. Çağımızın hastalıklarından olan bağnazlık, ırkçılık ve Arap düşmanlığı bu biçimde durumlarda sahnede kendini göstermektedir. Bu ön yargılar Türkiye’nin bölgesel gücüne ziyan verirken ABD, Rusya ve Çin üzere global aktörler Araplarla güzel geçinmeye çalışıyor, rejimlerine direkt karışmıyor, güç alıyor, silah başta olmak üzere her türlü mamüllerini satıyor, turizm ve eğitim alanında iş birliği yapıyor, direkt yabancı sermaye yatırımlarını kendi ülkelerine çekmek için yasal düzenlemeler yapıyor… bu biçimde bir memleketler arası ortamda Arap ve Mısır tersliğinde bulunmak ülke menfaatleri için isabetli bir tavır olmaz. Görüldüğü kadarıyla Türkiye, Doğu Akdeniz’de Mavi Vatan sonlarını belirlemek, bölgesel çıkarlarını sağlamak yanında Orta Doğu ve Afrika’da barış, istikrar ve kalkınma projelerine dayanak vermek üzere biroldukca başlıkta Mısır’la bağlarını mümkün olan en yüksek noktaya çıkarmak emelindedir.
KAYNAK: YENİ ŞAFAK
Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak’ın, Yeni Şafak için kaleme aldığı yazı şu biçimde:
Her şeyi değiştiren tek bir fotoğraf karesi mi? şüphesiz ki hayır. Memleketler arası ilgiler alanı fazlaca dinamiktir. Devletler dış siyasetlerini global gelişmelere bakılırsa daima şimdiki tutmak ve bu gelişmeler ışığında ikili ve epeyce taraflı bağlantılarını güncellemek ve değiştirmek zorundadır. Bir alandaki değişim başka alanları da tetiklediğinden siyasetini değiştirmeyen ve geliştirmeyen devletler oyun kurucu özelliğini kaybettiği üzere memleketler arası arenada saf haricinde da kalabilir. Bilhassa son senelerda meydana gelen gelişmeler global ve bölgesel aktörlerin daima ikili ve fazlaca taraflı ilgilerinde güncellemeler yapmasını zarurî kıldı. Türkiye açısından da durum bundan ibarettir.
Uluslararası münasebetlerde diplomasi araçları epey çeşitlidir. Sportif faaliyetler bu araçlardan birisidir. Spor diplomasisi kimi vakit tıkanan ilgileri açmak noktasında olumlu taban sunar. Katar’da açılışı yapılan Dünya Kupası müsabakalarından evvel Mısır Devlet Lideri Sisi ile Erdoğan’ın el sıkışması bölgesel diplomasiyi izleyenler nezdinde çok dikkat cazip oldu. İki ülke içindeki bağlar, yaklaşık 9 yıllık bir gerginlik sürecinden daha sonra buzları eriten bu görüşmeyle bir daha ivme kazanma noktasına geldi.
TÜRKİYE İLE ORTA DOĞU’DA TAŞLAR YERİNDEN OYNADI
Doğu Akdeniz’de ve Orta Doğu’da taşların yerinden oynaması ve kartların bir daha dağıtılarak rollerin değişmeye başlamasıyla global boyutta değerli dönüşümlerin görüldüğü bu kritik devirde atılan bu adım iki açıdan kıymetlidir. birinci vakit içinderda Erdoğan’ın, Sisi tarafınca ortaya konulan yol haritasının uzun adımlarını büsbütün kabul etmese de uzatılan eli havada bırakması beklenemezdi. Sisi idaresi daha evvel Türkiye’nin uzun vakittir Körfez siyasetine yem bulunmasına müsaade etmediği Katar ile alakalarını olağanlaştırarak bu adımı esasen atmıştı. İkinci olarak, iki başkanın buluşmasın sağlayan Katar Emiri’nin bu diplomatik teşebbüsteki başarısı Dünya Kupası müsabakalarına mesken sahipliği yapmakta gösterdiği spor diplomasisinin başarısı kadar değerlidir. Zira, Erdoğan ve Sisi’nin liderlik seviyesinde karşılıklı bağlantıları başlatması ve iki dost ve kardeş ülkenin barışması kaçınılmaz bir durum olsa da Arap Ligi’nde tartı kazanan Katar’ın rolü de tıpkı derece kıymetlidir.
Mısır ile olağanlaşma BAE ve Suudi Arabistan ile münasebetlerin normalleşmesinden daha sonra gündeme geldi. BAE, Türkiye ile bağlantılarını süratle ilerletmeye başladı. Suudi Arabistan BAE kadar olmasa da Türkiye’nin Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ve Doğu Akdeniz’deki rolünü takdir etmekte. Türkiye’nin Ukrayna-Rusya Savaşı’nda oynadığı barışçıl ve realist rol, Suudi Krallığı’nı da müspet olarak etkiledi. ABD Lideri Biden’ın Riyad idaresine takındığı saygısız hale Kraliyet tarafınca sert reaksiyon verilmesi, Ortadoğu’daki idarelerin özgür iradelerini yansıttıkları az örneklerden biridir. Lakin bu yaklaşım ABD’ye karşı edilgen siyasetler zamanına son verilme dileği olarak görülebilir.
İKİ ÖRGÜTLÜ YAPI: ORDU VE EZHER
Mısır ile olağanlaşmayı konuşurken yakın geçmişte olanları kıymetlendirmekten kaçınmamak ve göz önünde bulundurmak gerekir. Mısır’da kökü Amr b. As periyoduna kadar geri giden iki örgütlü yapı bulunur. Bunların başında birinci sırada ordu gelir. Mısır devlet yönetiminde ordunun rolü diğer devletlerde olduğundan daha fazladır. Ordunun gücü ve kıymeti tarihi bir art plana sahiptir. Mısır Amr b. As’ın fethinden itibaren asker kumandanlar tarafınca yönetim edildi. 868 yılında Tolunoğlu Ahmed 24 bin askerin kumandanı olarak Mısır’ı yönetmeye başlayınca Türkler’in Mısır’daki pozisyonları değişti. Ondan itibaren Mısır’daki askeri bürokraside Türk kökenlilerin yükü başladı. 1952 yılında Cemal Abdülnasır ve etrafındaki genç subayların öncülük ettiği darbe ile Mısır ordusunda ve devlet yönetimindeki Türk kökenlilerin varlığı radikal halde değiştirilmeye çalışıldı. 1805 yılından itibaren Mısır sarayında Türkçe konuşuluyordu. 1922’de başlayan Krallık rejimini kaldırıp yerine Mısır Arap Cumhuriyeti’ni kuran Nasır çağdaş ölçeklerde bir ulus-devlet kurmayı amaçlamıştı. Bu yüzden Pan-Arabizm siyasetini devreye alarak Arap halklarına liderlik yapmaya başladı. Mısır’daki bu eksen değişimi 1967’deki İsrail Savaşı’nda bir çıkar sağlamadı. Savaşın kaybına yol açan sebeplerden biri de Mısır ordusundaki Türk subayların 15 yıldır durum kaybıydı. Deneyimsiz komuta kademesi ve subay takımıyla yürütülen savaş Mısır’a telafisi mümkün olmayan kayıplara yol açtı. Mısır’daki askeri takımlarda nazaranv yapan Türklerin varlığı 12 asır öncesine dayanır. Bunlar Mısır devletinin evvelarini her vakit muvaffakiyetle korumuştur.
Osmanlı Devleti’ni 1830-1840 yılları içinde meşgul eden hatta ordusunu birkaç kere mağlup eden Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı da bu minvalde kıymetlendirmek gerekir. Bilhassa Kavalalı’dan daha sonra oluşan Mısır seçkini ortasında hatırı sayılır oranda Türk kökenliler vardır. Bunlar yalnızca askeri alanda değil sivil bürokrasi, kültür sanat ve dördüncü kuvvet durumundaki yazılı ve görsel basın, radyo, sinema, TV üzere alanlarda hala Mısır ve Arap dünyasına katkılar vermektedir. elbette bu Türk kökenlileri Türkiye’dekiler üzere algılamak kusurludur. Çünkü bunlar Tolunoğulları, İhşidiler, Eyyubiler, Memlukler ve son olarak Kavalılar bürokrasisinden gelen kendine has soy kökenlerin sahiptirler. Bunlar ulus devlet siyasetleri yeterince Türk, Kazak, Özbek, Çerkez, Kafkas kökenlerini öne çıkarmazlar fakat fiziki özelliklerini saklamaları mümkün olmadığından bu durum bâtın değildir. örneğin, Kahire’nin en hoş meydanlarından birinin ismi Özbekiyye Meydanı’dır. Mısır’daki üniversitelerde ondan fazla ünitede Türkçe öğretilmektedir. YEE’nin dünya çapındaki Türkçe öğretim programına iştirak noktasında en büyük öğrenci sayısı her yıl 8 bine yaklaşan sayılarla Mısır’da gerçekleşmektedir.
İkincisi ise Ezher Üniversitesi’dir. Fatımiler devranında kurulmuş olsa da Ehli-Sünnet anlayışının bin yıldır savunuculuğunu yapan müstesna bir kurum olarak binlerce öğrenci ve akademisyen yetiştirerek Mısır’daki seçkinler başta olmak üzere toplumun her bölümü nezdinde prestij sahibidir. Lakin 2010 yılı sonunda başlayan Arap ülkelerindeki demokratik hareketlenmeler sürecinde Mısır bir iç savaşın eşiğinden döndü. Ülkenin Libya, Yemen ve Suriye üzere bir iç savaş ortamına girmemesi devleti temsil eden Mısır ordusu ve seçkinleri ve halkı temsil eden Ezher’in inisiyatif almasıyla sağlandı. Bugün gelinen noktada Mısır’ın klasik güçleri ordu ve ülke yönetimini elinde bulunduran askeri takım ile uzlaşma yoluyla ıslahatların devam etmesini arzulamaktadır.
DOĞU AKDENİZ KAYNAKLARINA SAHİP ÇIKMAK
Son 100 yıldır bölgenin bahtını olumsuz etkileyen tüm hadiselerde global güçler yanında bölgedeki varlıklarını vekalet savaşlarıyla sürdüren güçlerin hissesi kadar bölge aktörlerinin de bu gerçeği hesaba katmadan birbirleriyle çekişmelerinin hissesi büyüktür. Bölgede istikrarın sağlanması noktasında denizden yahut karadan birbiriyle komşu olan ülkeler içinde ekonomik alakalara odaklanmak ve Doğu Akdeniz’de bulunan güç kaynaklarının paylaşımını memleketler arası hukuk, adalet ve hakkaniyet kuralları ölçüsünde yeterli niyetle yapmak kıymet arz etmektedir.
Türkiye’nin ve başka bölge ülkelerinin bu noktalarda hemfikir olduğu görülmektedir. Doğu Akdeniz’de ilgisi olmayan ülkelerin bedeli onlarca trilyon dolar olduğu düşünülen petrol ve doğalgaz üzere güç kaynaklarından hisse kapma yarışında olduğu apaçık ortadadır. Türkiye’nin elden ele dolaşan Sevilla haritasına karşı çıkması yalnızca kendi çıkarlarını değil tüm kıyıdaş ülkelerin de çıkarlarını müdafaaya yöneliktir. Türkiye ile Mısır Doğu Akdeniz’de en uzun kıyıya sahip iki ülke olarak deniz egemenlik alanlarını karşılıklı olarak çizme iradesini gösterdi. Erdoğan ve Sisi geçmişte farklı pozisyonda olsalar da ülkelerinin çıkarının birlik ve birliktelikte olduğunu gördüklerinden o pozu verdiler.
Büyük güçlerin Irak ve Suriye’ye reva gördüğü iç savaş ortamını barış ortamına dönüştürmek için Mısır ve Türkiye başka ülkelerden hayli daha fazla uğraş gösterme durumundadır. Zira Orta Doğu coğrafyasının en büyük iki ulusu Türkler ve Araplar’dır. Burada Mısır’ın 100 milyonu hayli aşan nüfusuyla Arap dünyasının üçte birinden çoksını tek başına temsil ettiği unutulmamalıdır. Türkiye de Türk Devletleri Teşkilatı ile Türk dünyasını Çin Seddi’nden Macaristan’a kadar uzanan topraklardaki 300 milyonluk nüfusun çıkarlarını kollamak yanında Mısır, Sudan, Libya, Yemen, Katar, BAE, Suudi Arabistan, Tunus, Fas üzere ülkelerle kardeşlik ve dostluk bağlarını kuvvetlendirmek istiyor.
KADİM TARİH BAĞLARIYLA ÖRÜLEN KADER
Türkler ve Araplar bu coğrafya asırlar boyunca huzurla birlikte hayatıştır. M.Ö. 1274’te yapılan Anadolu Hitit Devleti ve Mısır içindeki Kadeş Antlaşması dünyanın birinci barış ve dostluk antlaşması olarak kayıtlara geçmiştir. Sisi ile buluşan Erdoğan jeopolitik gerçekliklerin bir gereğini göstermiştir. Tarih boyunca Anadolu toprakları Asya ile Avrupa’yı bağlarken Mısır toprakları da Afrika ile Asya’yı birbirine bağlamıştır. Türkiye Karadeniz ve Akdeniz’i birbirine bağlarken Mısır Hint Okyanusu ve Kızıldeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan stratejik bir noktada kurulan devletlerdir.
Doğu Akdeniz’de bölge barışı ve bölge ülkelerinin ekonomik ve siyasi çıkarları Mısır ve Türkiye’nin ilgilerinin olağanlaşmasını mecburî kılmaktadır. Bölgenin bilinen tarihi Anadolu ve Mısır coğrafyasının hakim güçleri içinde dostluk ve barışın olmasıyla bölgede huzur ve refahın sağlandığını kaydetmektedir. Bölgenin iki kıymetli ülkesi yeni siyasetlerini sürdürürken bölgenin ekonomik kaynaklarını diğer güçlerin sömürmesine müsaade vermemeyi öncelemek üzere değerli bir siyasi irade ortaya koydu.
Ortak tarih, ortak din ve ortak kültür dinamikleri ortak ekonomik çıkarları rasyonel parametrelerle sağlamak noktasında gelecekteki dostluk ve kardeşlik münasebetlerinin yol haritasını da çizmektedir. Çağımızın hastalıklarından olan bağnazlık, ırkçılık ve Arap düşmanlığı bu biçimde durumlarda sahnede kendini göstermektedir. Bu ön yargılar Türkiye’nin bölgesel gücüne ziyan verirken ABD, Rusya ve Çin üzere global aktörler Araplarla güzel geçinmeye çalışıyor, rejimlerine direkt karışmıyor, güç alıyor, silah başta olmak üzere her türlü mamüllerini satıyor, turizm ve eğitim alanında iş birliği yapıyor, direkt yabancı sermaye yatırımlarını kendi ülkelerine çekmek için yasal düzenlemeler yapıyor… bu biçimde bir memleketler arası ortamda Arap ve Mısır tersliğinde bulunmak ülke menfaatleri için isabetli bir tavır olmaz. Görüldüğü kadarıyla Türkiye, Doğu Akdeniz’de Mavi Vatan sonlarını belirlemek, bölgesel çıkarlarını sağlamak yanında Orta Doğu ve Afrika’da barış, istikrar ve kalkınma projelerine dayanak vermek üzere biroldukca başlıkta Mısır’la bağlarını mümkün olan en yüksek noktaya çıkarmak emelindedir.
KAYNAK: YENİ ŞAFAK