Biden görüşmesi daha sonrası Erdoğan’dan son dakika S-400 ve F-35 açıklaması Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan’ın başşehri Bakü’de gazetecilerle sohbet toplantısında bir ortaya geldi. Kritik NATO Zirvesinden Biden ile görüşmesine, Afganistan’da atılacak adımlardan Yunanistan’la münasebetlere kadar birfazlaca başlıkta gazetecilere çarpıcı açıklamalarda bulunan Erdoğan, şu iletileri verdi:
NATO Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu münasebetiyle 13-14 Haziran’da Brüksel’deydik. Dorukta, “NATO 2030” sürecini, yani ittifakın gelecek on yıla yönelik adaptasyonunun temel ögelerini değerlendirdik. Hem NATO’nun birebir vakitte ittifak üyelerinin güvenliğine yönelik yeni tehdit ve meydan okumaları masaya yatırdık. Bunlarla gayret konusunda gereken yol ve önlemleri ele aldık.
Bilindiği üzere, Türkiye NATO’nun en kıymetli üyelerinden biridir. İttifak kapsamında üzerimize düşen nazaranvleri, sorumlulukları hakkıyla yerine getiriyoruz, kritik roller üstleniyoruz. şüphesiz ittifak ortaklarımızdan bölgesel sorunlar kelam konusu olduğunda kimi beklentilerimiz var. Ülkemizin egemenlik haklarına ve güvenlik hassasiyetlerine hürmet göstermelerini bilhassa bekliyoruz. Müttefiklik ruhunun gerektirdiği bir dayanışma sergilemelerini istiyoruz.
NATO Doruğunda, muhataplarımıza bir daha bu husustaki kararlılığımızı söz ettik. şüphesiz, terörle gayret ve insani krizlere aktif müdahale konusunda iş birliği tekliflerimizi yineladık. Tepe marjında düzenlenen “Brüksel Forumu”nun “İstikrara Katkı” başlıklı oturumunda da bu doğrultuda bildirilerimiz oldu. Brüksel’de ayrıyeten gerek baş başa gerek heyetler ortası 10 görüşme gerçekleştirdik. ABD Lideri Sayın Biden başta olmak üzere, Litvanya, Letonya ve Fransa cumhurbaşkanları ile İngiltere, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Hollanda ve İspanya başbakanları ile görüşmelerim oldu. Bütün toplantı ve görüşmelerimizde gündemimizdeki sorunları muhataplarımızla ele aldık.
Brüksel’deki programımızın akabinde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı değerli dostum İlham Aliyev’in davetine icabetle Bakü’ye geldik. Sayın Aliyev’le birlikte, Ermenistan işgalinden kurtarılan ve zaferin akabinde Azerbaycan’ın “Kültür Başkenti” olarak ilan edilen Şuşa’da hem resmi görüşmelerimizi gerçekleştirdik tıpkı vakitte çeşitli ziyaretler yaptık. Bütün alanlarda ülkelerimiz içindeki iş birliğini derinleştirecek adımları ele aldık. Yeni devrin bölge ülkelerinin barış, istikrar ve refahında bir imkan olarak kıymetlendirilmesine katkı sunacak konuları masaya yatırdık. Gelecekteki iş birliğimizin teminatı olan Şuşa Beyannamesini imzaladık. Burada ayrıyeten Azerbaycan Ulusal Meclisine hitap etme imkanımız oldu. çabucak sonrasında burada bulunan askerlerimizle bir ortaya geldik. Euro 2020 kapsamında Bakü’de oynanan Türkiye-Galler maçını da izledikten daha sonra Antalya’ya dönüyoruz.
Antalya’da Güneydoğu Avrupa İşbirliği Süreci Devlet ve Hükümet Liderleri Zirvesi’ne başkanlık edeceğiz. 18 Haziran’da da Antalya Diplomasi Forumu’nun açılışını yapacağız. Bütün bu ağır ziyaretlerimizin, görüşmelerimizin ve programlarımızın ülkemiz bölgemiz ve dünya için verimli ve iyi olmasını diliyorum.
SORU: İki gündür Bakü ve Şuşa’dayız. Ermenistan çekildiği bölgelere döşediği mayınların haritalarını hala vermiyor. Birkaç gün evvel Kelbecer’de mayın patlaması niçiniyle ne yazık ki 3 sivil hayatını kaybetti. Bu hususla ilgili değerlendirmeniz ne olur?
Ermenistan’ın Azerbaycan’ın Karabağ Zaferi gerçeğini kabul etmesi, bölgenin önünde açılan bu yeni devri gerçek okuması gerekiyor. Ermenistan, inanç artırıcı adımlar atmaya da başlamalı. Döşediği mayınların haritalarını Azerbaycan’la paylaşması bu istikamette değerli bir birinci adımı teşkil edecektir. Savaş sırasında olduğu üzere, bu vakitte de bir daha imar çalışmalarından mayınlı alanların temizlenmesine kadar her adımda bütün imkanlarımızla Azerbaycan’ın yanında durmaya devam edeceğiz. Mayın temizleme konusunda biz şu an prestijiyle biçer döver aletlerine de benzeyen bir aracı Türkiye olarak üretiyoruz. Bu, uzaktan kumandalı bir araç. Şu an prestijiyle Azerbaycan’a bundan 10 kadar verdik. Ama birinci etapta bu sayıyı 20’ye çıkaracağız fakat gerisi gerisine bunlardan kendilerine vermeye devam edeceğiz. Bunun en büyük özelliği epeyce seri mayın taraması yapması. Uzaktan kumandayla mayını patlatıyor ve yoluna devam ediyor. Mayın patlatmada da sayısal olarak epey ileride. Yani bu o denli detektörle mayın aramaya benzemiyor, tarayarak gidiyor. Bunları birebir biçimde biz kendimiz de kullanıyoruz. Terör bölgelerinde bunlardan istifade etmeye başladık. Bu alet inşallah gerek bizde gerekse dost kardeş ülkelerde hayli iş nazarancek diye inanıyorum.
SORU: Doğalgaz ve petrol araması ve çıkarılması konusunda Azerbaycan son derece ileri bir seviyede. Karadeniz’de yahut öteki bölgelerde Azerbaycan’la bu hususta iştirak yapılacak mı?
Şu anda bilhassa bu bahiste Azerbaycan’la bizim TANAP ve TAP’dan gelen bir dayanışmamız kelam konusu. Bunun haricinde, biz tahminen yeni bir surece de adım atabiliriz. Bu ne olabilir? Örneğin şu anda bizim Türk Petrolleri ile alakalı bir yapımız var. Bu yapıyla bir arada, nasıl şu anda TAP’da, TANAP’da beraberliğimiz var ise, biz kıymetli dostum İlham Aliyev kardeşimizle bu biçimde bir adımı Libya’da da atabiliriz. Onların bu konularda belirli bir birikimi var, tecrübesi var. Birebir birikim ve tecrübe bizde de olduğuna bakılırsa, hatta rafinaj olayında da birtakım adımlar atmak mümkün. Bu cins adımları da atabiliriz. Ben kendisine de bu teklifi yaptım. O da bu biçimde bir şeyden mutlu olacağını, bu biçimde bir adıma kendilerinin de girebileceğini söylemiş oldu. Temennim odur ki bu adımları birlikte atmak suretiyle yalnızca Avrupa’ya açılmak değil hem kendi ülkemizde hem fazlaca daha farklı ülkelere inşallah yayılma fırsatını da buluruz.
SORU: Zengezur koridoruyla ilgili çeşitli spekülasyonlar var. Gecikme sebebi olarak çeşitli fikirler beyan ediliyor. Sanki bu teknik olarak bir gecikme mi yoksa nitekim Rusya tarafınca farklı bir beklenti mi var?
Azerbaycan’ın Zengezur projesini epey kıymetli görüyoruz ve destekliyoruz. Açılacak olan bu koridor bütün bölge için hayli değerli bir imkan olacak. Bu hususla ilgili olarak şu an prestijiyle Rusya tarafında bir görüş ayrılığı ya da bu işi geciktirme üzere bir niyet olduğuna ihtimal vermiyorum. Tam tersine, Rusya burada daha yardımcı bir hava içerisinde. Gerek İlham Aliyev kardeşimin görüşmeleri var, gerekse yakın bir vakitte ben de ikili bir görüşmeyi sayın Putin’le yapacağız. Lakin biz tabi şu an bir şeye kilitlendik. O da 5 yıllık mutabakat. Bu 5 yıllık mutabakatla bu adımı atalım istiyoruz. Buralarda da bu platform konusunu, dün de söylemiştim bugün de söylüyorum. Bu platformun başını çeken ülkeler olarak Rusya var, Türkiye var, Azerbaycan var, İran var. Bunun yanında istiyoruz ki Gürcistan da bulunsun, istiyoruz ki Ermenistan da bulunsun. Rusya bu işin olmasını istiyor. Biz hakeza öyle… Biliyorsunuz geçenlerde Gürcistan Başbakanı bizdeydi, kendisiyle de bunu konuştuk. Bu hususları kendisine bilhassa tabir ettim ve kendisi de “biz bunun üzerine çalışalım” dediler. Kendilerini o biçimde uğurladık. Bu platforma onların da olumlu dayanağı olursa bölge epeyce çabuk sükûnete kavuşur diye düşünüyorum. Bu güzergah tabi Azerbaycan’a büyük imkanlar sağlayacak. Birebir biçimde tabi Ermenistan’a da büyük avantajlar sağlayacak. Bu mevzuyla ilgili olarak Rusya’nın da olumlu bakışı var. Zira burası kıymetli bir koridor, kıymetli bir sınır. Temenni ediyorum ki bölgenin tarımına da epeyce önemli bir zenginlik katacak. Yani burası bir tarım koridoru olarak da nefes aldıracak diye inanıyoruz.
SORU: Sayın İlham Aliyev Şuşa Beyannamesinden bahsederken, bunu biraz da Kars Mutabakatına benzetti. Azerbaycan toplumunda da Türkiye’nin askeri üssü konusunda önemli bir talep kelam konusu. Bu yeni muahede kapsamında askeri üs kelam konusu olabilir mi? Şuşa Beyannamesi askeri üssü kapsıyor mu?
Artık bu, deklare ettiğımız hususların haricinde değil. Burada ondan sonrasında gelişme, genişleme olabilir. Şimdilik burada daha hayli, bilhassa bu hudut uzunluklarının garanti altına alınması, teminat altına alınması asıl olandır. Burada bilhassa sayın İlham Aliyev’in Putin ile yapacağı orta görüşmeler bu işi farklı bir biçimde geliştirebilir. Bizim yapacağımız görüşmeler bu işi farklı biçimde geliştirebilir.
SORU: NATO’da terörle gayret konusunda dünya önderlerine Türkiye’nin YPG/PKK, FETÖ ve DEAŞ’la çabası konusunda İngilizce bir kitap takdim ettiniz. Türkiye’nin bu üç terör örgütleriyle gayreti hakkında epeyce somut kanıtlar ortaya konuldu bu çalışmayla. Bununla ilgili tepkiler nasıl oldu?
Benim gerek sayın Biden’a gerekse başka önderlere vermiş olduğum o kitapla alakalı onlar da tabi mutlu kaldılar. Dünya önderlerini bu noktada evraklarla, bilgilerle, bilhassa bilgilendirelim istiyoruz. Öbür taraftan, maalesef ABD mesela hala Afrin’deki hastanenin bombalanması konusunda, orada bu terör örgütünün YPG olduğunu söyleyemedi. Biz, gerek PKK, YPG ile, gerek FETÖ ile gerekse de DEAŞ’la ilgili çabamızı dokümanlar eşliğinde bir kere daha en üst seviyede muhatabımıza ilettik. Biz her ne olursa olsun, terörle çabaya devam edeceğiz. Bunu ülkemiz için, bölgemiz için, global barış ve adalet için yapıyoruz. Terör üniversal bir problemdir. Bizim çabamız yalnızca ülkemiz için değil, insanlık için bir çabadır.
SORU: Terörle uğraştan ve Afrin’de YPG’nin sivillere yönelik saldırısından bahsettiniz. Terörle gayret konusunda bilhassa Suriye’nin kuzeyinde ABD’nin hali nasıl olacak?
Biz her vakit “iyi terörist, makûs terörist” biçimindeki ikircikli halla, terörün yok edilemeyeceğini vurguladık. Terörün gayesi olan bir müttefikin yanında durmak yerine, o müttefikin gayret ettiği terör örgütlerini tercih etmek tarihi bir yanılgıdır. Terör örgütlerini destekleyenler, onlara yürek verenler, ne büyük bir yanlış yaptıkları er ya da geç anlayacaklar.
Ben şuna inanıyorum; biz kendi göbeğimizi kendimiz keseriz. Bu işin öbür yolu yok. Biz güvenlik güçlerimize inanıyoruz, güveniyoruz. Ve kuvvetliyüz elhamdülillah. Yani silahlı kuvvetlerimizle, polisimizle, bütün güvenlik korucularımızla her şeyimizle kuvvetliyüz. Bunu Libya’da ispat ettik, Suriye’de ispat ettik, burada ispat ettik. Bundan daha sonra da ispat etmeye devam edeceğiz. Çok önemli manada oralarda bize gönül veren beşerler bu hususta bizim ne pozisyonda olduğumuzu çok uygun biliyorlar. Bunları da sayın Biden’la epey açık, net konuştum.
SORU: F-35 konusunda Türkiye’nin görüşlerinin değişmediğini Biden’a ilettiğinizi tabir ettiniz. ABD’nin F-35 konusunda görüşü değişti mi? Biden’dan aldığınız net karşılık ne oldu?
Türkiye olarak gerek F-35 gerekse S-400 konusunda farklı bir adım atmamızı beklemeyin dedim. Zira biz F-35’te üzerimize düşeni yaptık ve nakdî olarak vermemiz gerekenleri verdik. S-400 ile ilgili olarak da biz sizden Patriot istedik, siz vermediniz; tam tersine üslerimizde bulunanları da aldınız. ötürüsıyla biz ne yapacaktık? Başımızın dermanına bakacaktık. Yakın markajda işleri takip etmemiz lazım. Biz bütün haklarımızın takipçisi olacağız. Savunma endüstrisi ile ilgili tüm hususları, müşterek atabileceğimiz adımları görüşmeye devam edeceğiz. Bundan daha sonraki süreçte de Dışişleri Bakanımız, Ulusal Savunma Bakanımız ve Savunma Sanayii Liderimiz muhataplarıyla görüşmek suretiyle bu süreci yürütecekler.
SORU: Siz de Biden’ı Türkiye’ye davet etmiştiniz. Bunun ilgili bir takvim belirlendi mi?
Takvim belirmedi ancak takvimin sinyalleri ortaya çıktı. (Biden) dedi ki “Şu an çok ağır programlarıma karşın, bunları yoluna koyduktan daha sonra bilhassa bir Türkiye seyahati yapmak istiyorum.”
SORU: Bir taraftan da ABD ile epey sayıda ortak çıkarlar, iş birliği alanları kelam konusu. Biden ile görüşmenizden daha sonra ABD ile ilgilerin nasıl bir istikamet izleyeceğini düşünüyorsunuz?
Sayın Biden ile ilgilerimizi müttefikliğe ve stratejik iştirake yakışır biçimde sürdürmek dileğindeyiz. Amerika ile Suriye’den Libya’ya, terörle gayretten güce, ticaretten yatırımlara kadar geniş bir yelpazede önemli iş birliği potansiyeline sahibiz. Ülkelerimiz içindeki mevcut düzenekleri işleterek bu potansiyeli tam manasıyla hayata geçirmeyi hedefliyoruz.
SORU: NATO Doruğu öncesi bir heyeti Libya’ya gönderdiniz, orada temaslarda bulundular. Libya’da önümüzdeki periyotta ne üzere gelişmeler olabilir?
Bilindiği üzere, Libya’nın legal hükümeti ile yakın iş birliği ortasındayız. NATO Tepesi öncesinde de Dışişleri Bakanımızın başkanlığında bir heyetimiz, Libya’da bir dizi görüşme gerçekleştirdi. Brüksel zirvesindilk evvel bu biçimde bir ziyaretin yapılması hayli epeyce değerliydi, fazlaca hayli da âlâ oldu. Arkadaşlarımız geç saatlere kadar orada bu çalışmayı yaptılar. Gerek Başbakan gerek Kurul Lideri ile yapılan verimli görüşmeler sonucunda memnuniyetle döndüler. Libya tarafı da bu ziyaret ve görüşmelerden memnuniyet duydu. Libya ile ilgilerimizi güçlendirme, anlaşmalarımızı gözden geçirme fırsatı bulduk. Bu ziyaret tabi dünyada da fazlaca farklı bir biçimde izlendi. Bundan daha sonra da bu çalışmaları makul aralıklarla devam ettireceğiz. Yalnızca Libya değil burası için de öyle… Afganistan, Pakistan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan ve bütün bu bölgede bu takım bu tıp çalışmalarını sürdürecek. Bunları yapmamızın niçini var. bu biçimdece “Türkiye sizinle her vakit birlikte, sizi yalnız bırakmayacak” diyoruz. Bu diplomasi ilgisini daima canlı tutacağız. birebir vakitte onların taleplerinizi öğrenmek, bizim taleplerimizi iletmek için daima bu görüş alışverişi yapmak istediğimizi onlara bildireceğiz.
SORU: ABD Afganistan’dan çekileceğini deklare etti. Çekilme süreci resmen başladı. Lakin Türkiye’nin Afganistan’da varlığınız sürdürmesi beklentisi kelam konusu. Türk ordusunun Afganistan’daki varlığı devam edecek mi? ABD ile Afganistan özelinde nasıl bir iş birliği süreci işleyecek?
Türkiye, Afganistan’da istikrar ve barış için en çok gayret gösteren ülkelerin başında geliyor. NATO misyonuyla bulunduğumuz Afganistan’da sürdürülebilir bir huzur ortamının tesisi için her türlü katkıyı vermeye devam edeceğiz. ABD’nin Afganistan’dan çekilme sonucu daha sonrasında, Türkiye burada epey daha fazla sorumluluk alabilir. Afganistan’daki bütün tarafların ve bölge ülkelerinin yapan katkılarıyla barış sürecini kalıcı hale getireceğimize inanıyorum. Bundan daha sonraki süreçte de barış gayretlerimizi ve Afganlı kardeşlerimize takviyemizi kuvvetli biçimde sürdüreceğiz. İnşallah biz Afganistan’daki kardeşlerimizin kahırlara düçar bulunmasına fırsat vermeyiz.
SORU: NATO tepesinde yaptığınız görüşmelerde Suriyeli mülteciler sıkıntısı de gündeme geldi mi? Bir de Avrupa Birliği ile olumlu gündem konusunda gelinen son nokta nedir?
Maalesef Avrupalı başkanlar bu mevzuları hiç gündeme getirmedi diyebilirim. Biz gündeme getirdik. Bilhassa bu Frontex hadisesini gündeme getirdik. Frontex konusunda onların da şikayetçi olduğunu şahsen kendilerinden duyduk. Frontex’in başındaki şahsın bunlar tarafınca da eleştirildiğini gördük. Miçotakis’le görüştük. Kendisine bir şey söylemiş oldum. “Bugünkü toplantı üzere, bundan daha sonra da biz üçüncü kişi, kurum yahut devletleri ortamıza sokmayalım. Yapacaksak bu işleri birlikte yapalım. Senin özel temsilcin, benim özel temsilcim bir ortada görüşsünler, bizi haberdar etsinler. daha sonrasında da biz bir ortaya gelelim. Adımları da buna bakılırsa atalım.” dedik. Mutabık kaldığımız en kıymetli bahis da esasen bu oldu. İnşallah bundan daha sonra Yunanistan’la devletler, kurum ve kuruluşlar ortaya girmek suretiyle değil, daha epeyce benim özel temsilcim İbrahim Beyefendi ile kendi özel temsilcisi Eleni Hanım haberleşerek bir ortaya gelerek adımları da ona bakılırsa atmış olacağız. Bizim Miçotatis’le bir ortaya gelişimiz onlar için bayramlık şeker üzere oldu. Bu epey kıymetli bir şey. Yeterli oldu, hoş geçti. Temenni ediyorum bundan daha sonrası da hoş olsun.
SORU: Türkiye son devirde biroldukça ülkeye, hatta NATO ülkelerine ve partnerlerine de SİHA satmaya başladı. Batı ve dünya medyasında gün geçmiyor ki SİHA’larımızın global jeopolitik istikrarlara tesirini ele alan bir yorum yazılmasın. Bu hususta savunma endüstrimiz markalaşıyor. NATO tepesinde bununla ilgili bir talep ya da kıymetlendirme oldu mu? Savunma endüstrimizde gelinen evreyi ve yeni projeleri kıymetlendirebilir misiniz?
Bu mevzuya ilgiyi bilhassa NATO Tepesinde de gördük. Bu bahiste bizim en son Polonya ile bir mutabakatımız oldu. Tabi Polonya’dan daha sonra bir yerde bu işin kapısı açılmış oldu. Artık talepler vakit zaman geliyor, gelecek. Tabi burada bizim açımızdan bir şey epey kıymetli. Baykar’ın bu alanda attığı adım Avrupa’ya Türk savunma endüstrisinin açılması demektir. Gerek İHA’da gerek SİHA’da gerek Akıncı’da birinci sefer Avrupa pazarlarına Türk savunma endüstrisinin eserleri girecek. Artık kimi yeni eserler de var. Onların mühimmatı var. O mühimmatlar da epeyce kıymetli. Onlar da bu pazarlara girecek. Bunların girmesiyle birlikte NATO’da, NATO ülkelerinde bu silah, araç, gereç, mühimmat bunların bulunması epeyce hayli kıymetli. Polonya bu noktada kıymetli. Öbürleri hakeza o denli. Temenni ediyorum ki bundan daha sonraki süreçte bu adımları güç birliği yaparak devam ettiririz.
SORU: Siyasi Partiler Yasası ve Seçim Yasası ile çalışmalarınızı MHP’ye ilettiniz. Bununla ilgili bir dönüş oldu mu?
Seçim Yasası ile ilgili Hayati Beyefendi hazırlanan paketi Cumhur İttifakının tarafı Feti Beyefendiye ulaştırmış durumda. Oradan yapılacak dönüşten daha sonra biz yine değerlendirmemizi yapıp adımlarımızı ona nazaran atacağız.
SORU: Yeni Anayasa çalışmaları hangi etapta?
Anayasa ile ilgili bizim çalışmalarımızı şu anda Yavuz Atar Bey’in başkanlığındaki Anayasa Bilim Heyeti yürütüyor. Taslak çalışma tamamlandı. Bu çalışmayı birebir biçimde biz bir daha müttefikimiz MHP’ye vermenin hazırlığı ortasındayız. MHP Genel Lideri Sayın Devlet Bahçeli Beyefendi hazırlıklarını bize gönderdiler. Biz bir heyetle de ona çalışıyoruz. Bunları birbirine mezcedeceğiz. daha sonra da inşallah her ikimizin ortak bir kabulü olarak bunu parlamentodaki başka partilerle, STK’larla ve kamuoyuyla ayrıyeten paylaşacağız.
SORU: Seçimle ilgili olarak Millet İttifakında ortak aday konusunda baş karışıklığı olduğu görülüyor güya. Sayın Kılıçdaroğlu’nun da son vakit içinderda adaylığa daha yakın durduğu gözleniyor. Bir daha sonraki seçimde rakibinizin nasıl bir profilde olmasını istersiniz?
Cumhur İttifakının adayı belirli. ötürüsıyla bizim karşımıza kimin çıkacağı bizi pek de ilgilendirmiyor. Biz artık Cumhur İttifakının adayı olarak, Allah ömür verirse, yapmamız gereken, hazırlıklarımızı en kuvvetli biçimde, en hoş biçimde yapmak; 19 yıl ortasında ülkemizi nereden nereye getirdik, bundan daha sonraki süreçte her alanda nereden nereye götüreceğiz, bunun çalışmasını yapmak… Bunun için de önemli bir grup, önemli bir takım kurarak bu adımları atmamız gerekiyor. Bu iş tabi kuru sıkı atmakla olmuyor. Bunun için önemli bir takım ve takım çalışması bizim için değer arz ediyor.
SORU: Son periyotta ülkemizde aşılamada bir ivme yakaladık. Kısıtlamalar esnetildi lakin tam olağanlaşma ne vakit olur?
Aşılamada bugün (16 Haziran) prestijiyle birinci ve ikinci doz toplamında 37 milyonu geçmiş durumdayız. Birinci dozda 23 milyon, ikinci dozda 14 milyon aşı yapıldı. Şu an prestijiyle kasvetimiz yok. Güzel bir pozisyondayız. Çin de Almanya da bize verdikleri kelamı yerine getiriyorlar. Aşıları peyderpey gönderiyorlar. Bu ortada da bizim yerli aşımızla ilgili çalışmalar da ağır bir biçimde devam ediyor. Temenni ederim ki eylül, ekim üzere biz de kendi aşımızı üretmiş oluruz. Bu çalışma da devam ediyor. Bu ağır aşı süreci de bir epey yerde rahatlama meydana getirdi. İş o denli bir yere geldi ki Organize Sanayi Bölgelerinde de aşılar yapılıyor. Öğretmenlerde birebir biçimde aşılar devam ediyor. Sıhhat Bakanlığı herkesi süratle aşılama noktasında çalışmalarını sürdürüyor. Şu anda vefat sayısı önemli manada azaldı. Temennimiz olay sayısını daha da aşağı düşürmek. Umuyoruz ki maskelerin takılmaya gerek görülmeyeceği bir periyoda girelim. “Maskeleri ne vakit çıkaracağız?” sorusunun karşılığını Sıhhat Bakanımız en yetkili olarak en kısa vakitte inşallah verir. Bizim de isteğimiz en kısa vakitte maskeden de kurtulalım. Halkımız da bu mevzuda bir rahatlama sürecine girmiş olsun.
NATO Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu münasebetiyle 13-14 Haziran’da Brüksel’deydik. Dorukta, “NATO 2030” sürecini, yani ittifakın gelecek on yıla yönelik adaptasyonunun temel ögelerini değerlendirdik. Hem NATO’nun birebir vakitte ittifak üyelerinin güvenliğine yönelik yeni tehdit ve meydan okumaları masaya yatırdık. Bunlarla gayret konusunda gereken yol ve önlemleri ele aldık.
Bilindiği üzere, Türkiye NATO’nun en kıymetli üyelerinden biridir. İttifak kapsamında üzerimize düşen nazaranvleri, sorumlulukları hakkıyla yerine getiriyoruz, kritik roller üstleniyoruz. şüphesiz ittifak ortaklarımızdan bölgesel sorunlar kelam konusu olduğunda kimi beklentilerimiz var. Ülkemizin egemenlik haklarına ve güvenlik hassasiyetlerine hürmet göstermelerini bilhassa bekliyoruz. Müttefiklik ruhunun gerektirdiği bir dayanışma sergilemelerini istiyoruz.
NATO Doruğunda, muhataplarımıza bir daha bu husustaki kararlılığımızı söz ettik. şüphesiz, terörle gayret ve insani krizlere aktif müdahale konusunda iş birliği tekliflerimizi yineladık. Tepe marjında düzenlenen “Brüksel Forumu”nun “İstikrara Katkı” başlıklı oturumunda da bu doğrultuda bildirilerimiz oldu. Brüksel’de ayrıyeten gerek baş başa gerek heyetler ortası 10 görüşme gerçekleştirdik. ABD Lideri Sayın Biden başta olmak üzere, Litvanya, Letonya ve Fransa cumhurbaşkanları ile İngiltere, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Hollanda ve İspanya başbakanları ile görüşmelerim oldu. Bütün toplantı ve görüşmelerimizde gündemimizdeki sorunları muhataplarımızla ele aldık.
Brüksel’deki programımızın akabinde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı değerli dostum İlham Aliyev’in davetine icabetle Bakü’ye geldik. Sayın Aliyev’le birlikte, Ermenistan işgalinden kurtarılan ve zaferin akabinde Azerbaycan’ın “Kültür Başkenti” olarak ilan edilen Şuşa’da hem resmi görüşmelerimizi gerçekleştirdik tıpkı vakitte çeşitli ziyaretler yaptık. Bütün alanlarda ülkelerimiz içindeki iş birliğini derinleştirecek adımları ele aldık. Yeni devrin bölge ülkelerinin barış, istikrar ve refahında bir imkan olarak kıymetlendirilmesine katkı sunacak konuları masaya yatırdık. Gelecekteki iş birliğimizin teminatı olan Şuşa Beyannamesini imzaladık. Burada ayrıyeten Azerbaycan Ulusal Meclisine hitap etme imkanımız oldu. çabucak sonrasında burada bulunan askerlerimizle bir ortaya geldik. Euro 2020 kapsamında Bakü’de oynanan Türkiye-Galler maçını da izledikten daha sonra Antalya’ya dönüyoruz.
Antalya’da Güneydoğu Avrupa İşbirliği Süreci Devlet ve Hükümet Liderleri Zirvesi’ne başkanlık edeceğiz. 18 Haziran’da da Antalya Diplomasi Forumu’nun açılışını yapacağız. Bütün bu ağır ziyaretlerimizin, görüşmelerimizin ve programlarımızın ülkemiz bölgemiz ve dünya için verimli ve iyi olmasını diliyorum.
SORU: İki gündür Bakü ve Şuşa’dayız. Ermenistan çekildiği bölgelere döşediği mayınların haritalarını hala vermiyor. Birkaç gün evvel Kelbecer’de mayın patlaması niçiniyle ne yazık ki 3 sivil hayatını kaybetti. Bu hususla ilgili değerlendirmeniz ne olur?
Ermenistan’ın Azerbaycan’ın Karabağ Zaferi gerçeğini kabul etmesi, bölgenin önünde açılan bu yeni devri gerçek okuması gerekiyor. Ermenistan, inanç artırıcı adımlar atmaya da başlamalı. Döşediği mayınların haritalarını Azerbaycan’la paylaşması bu istikamette değerli bir birinci adımı teşkil edecektir. Savaş sırasında olduğu üzere, bu vakitte de bir daha imar çalışmalarından mayınlı alanların temizlenmesine kadar her adımda bütün imkanlarımızla Azerbaycan’ın yanında durmaya devam edeceğiz. Mayın temizleme konusunda biz şu an prestijiyle biçer döver aletlerine de benzeyen bir aracı Türkiye olarak üretiyoruz. Bu, uzaktan kumandalı bir araç. Şu an prestijiyle Azerbaycan’a bundan 10 kadar verdik. Ama birinci etapta bu sayıyı 20’ye çıkaracağız fakat gerisi gerisine bunlardan kendilerine vermeye devam edeceğiz. Bunun en büyük özelliği epeyce seri mayın taraması yapması. Uzaktan kumandayla mayını patlatıyor ve yoluna devam ediyor. Mayın patlatmada da sayısal olarak epey ileride. Yani bu o denli detektörle mayın aramaya benzemiyor, tarayarak gidiyor. Bunları birebir biçimde biz kendimiz de kullanıyoruz. Terör bölgelerinde bunlardan istifade etmeye başladık. Bu alet inşallah gerek bizde gerekse dost kardeş ülkelerde hayli iş nazarancek diye inanıyorum.
SORU: Doğalgaz ve petrol araması ve çıkarılması konusunda Azerbaycan son derece ileri bir seviyede. Karadeniz’de yahut öteki bölgelerde Azerbaycan’la bu hususta iştirak yapılacak mı?
Şu anda bilhassa bu bahiste Azerbaycan’la bizim TANAP ve TAP’dan gelen bir dayanışmamız kelam konusu. Bunun haricinde, biz tahminen yeni bir surece de adım atabiliriz. Bu ne olabilir? Örneğin şu anda bizim Türk Petrolleri ile alakalı bir yapımız var. Bu yapıyla bir arada, nasıl şu anda TAP’da, TANAP’da beraberliğimiz var ise, biz kıymetli dostum İlham Aliyev kardeşimizle bu biçimde bir adımı Libya’da da atabiliriz. Onların bu konularda belirli bir birikimi var, tecrübesi var. Birebir birikim ve tecrübe bizde de olduğuna bakılırsa, hatta rafinaj olayında da birtakım adımlar atmak mümkün. Bu cins adımları da atabiliriz. Ben kendisine de bu teklifi yaptım. O da bu biçimde bir şeyden mutlu olacağını, bu biçimde bir adıma kendilerinin de girebileceğini söylemiş oldu. Temennim odur ki bu adımları birlikte atmak suretiyle yalnızca Avrupa’ya açılmak değil hem kendi ülkemizde hem fazlaca daha farklı ülkelere inşallah yayılma fırsatını da buluruz.
SORU: Zengezur koridoruyla ilgili çeşitli spekülasyonlar var. Gecikme sebebi olarak çeşitli fikirler beyan ediliyor. Sanki bu teknik olarak bir gecikme mi yoksa nitekim Rusya tarafınca farklı bir beklenti mi var?
Azerbaycan’ın Zengezur projesini epey kıymetli görüyoruz ve destekliyoruz. Açılacak olan bu koridor bütün bölge için hayli değerli bir imkan olacak. Bu hususla ilgili olarak şu an prestijiyle Rusya tarafında bir görüş ayrılığı ya da bu işi geciktirme üzere bir niyet olduğuna ihtimal vermiyorum. Tam tersine, Rusya burada daha yardımcı bir hava içerisinde. Gerek İlham Aliyev kardeşimin görüşmeleri var, gerekse yakın bir vakitte ben de ikili bir görüşmeyi sayın Putin’le yapacağız. Lakin biz tabi şu an bir şeye kilitlendik. O da 5 yıllık mutabakat. Bu 5 yıllık mutabakatla bu adımı atalım istiyoruz. Buralarda da bu platform konusunu, dün de söylemiştim bugün de söylüyorum. Bu platformun başını çeken ülkeler olarak Rusya var, Türkiye var, Azerbaycan var, İran var. Bunun yanında istiyoruz ki Gürcistan da bulunsun, istiyoruz ki Ermenistan da bulunsun. Rusya bu işin olmasını istiyor. Biz hakeza öyle… Biliyorsunuz geçenlerde Gürcistan Başbakanı bizdeydi, kendisiyle de bunu konuştuk. Bu hususları kendisine bilhassa tabir ettim ve kendisi de “biz bunun üzerine çalışalım” dediler. Kendilerini o biçimde uğurladık. Bu platforma onların da olumlu dayanağı olursa bölge epeyce çabuk sükûnete kavuşur diye düşünüyorum. Bu güzergah tabi Azerbaycan’a büyük imkanlar sağlayacak. Birebir biçimde tabi Ermenistan’a da büyük avantajlar sağlayacak. Bu mevzuyla ilgili olarak Rusya’nın da olumlu bakışı var. Zira burası kıymetli bir koridor, kıymetli bir sınır. Temenni ediyorum ki bölgenin tarımına da epeyce önemli bir zenginlik katacak. Yani burası bir tarım koridoru olarak da nefes aldıracak diye inanıyoruz.
SORU: Sayın İlham Aliyev Şuşa Beyannamesinden bahsederken, bunu biraz da Kars Mutabakatına benzetti. Azerbaycan toplumunda da Türkiye’nin askeri üssü konusunda önemli bir talep kelam konusu. Bu yeni muahede kapsamında askeri üs kelam konusu olabilir mi? Şuşa Beyannamesi askeri üssü kapsıyor mu?
Artık bu, deklare ettiğımız hususların haricinde değil. Burada ondan sonrasında gelişme, genişleme olabilir. Şimdilik burada daha hayli, bilhassa bu hudut uzunluklarının garanti altına alınması, teminat altına alınması asıl olandır. Burada bilhassa sayın İlham Aliyev’in Putin ile yapacağı orta görüşmeler bu işi farklı bir biçimde geliştirebilir. Bizim yapacağımız görüşmeler bu işi farklı biçimde geliştirebilir.
SORU: NATO’da terörle gayret konusunda dünya önderlerine Türkiye’nin YPG/PKK, FETÖ ve DEAŞ’la çabası konusunda İngilizce bir kitap takdim ettiniz. Türkiye’nin bu üç terör örgütleriyle gayreti hakkında epeyce somut kanıtlar ortaya konuldu bu çalışmayla. Bununla ilgili tepkiler nasıl oldu?
Benim gerek sayın Biden’a gerekse başka önderlere vermiş olduğum o kitapla alakalı onlar da tabi mutlu kaldılar. Dünya önderlerini bu noktada evraklarla, bilgilerle, bilhassa bilgilendirelim istiyoruz. Öbür taraftan, maalesef ABD mesela hala Afrin’deki hastanenin bombalanması konusunda, orada bu terör örgütünün YPG olduğunu söyleyemedi. Biz, gerek PKK, YPG ile, gerek FETÖ ile gerekse de DEAŞ’la ilgili çabamızı dokümanlar eşliğinde bir kere daha en üst seviyede muhatabımıza ilettik. Biz her ne olursa olsun, terörle çabaya devam edeceğiz. Bunu ülkemiz için, bölgemiz için, global barış ve adalet için yapıyoruz. Terör üniversal bir problemdir. Bizim çabamız yalnızca ülkemiz için değil, insanlık için bir çabadır.
SORU: Terörle uğraştan ve Afrin’de YPG’nin sivillere yönelik saldırısından bahsettiniz. Terörle gayret konusunda bilhassa Suriye’nin kuzeyinde ABD’nin hali nasıl olacak?
Biz her vakit “iyi terörist, makûs terörist” biçimindeki ikircikli halla, terörün yok edilemeyeceğini vurguladık. Terörün gayesi olan bir müttefikin yanında durmak yerine, o müttefikin gayret ettiği terör örgütlerini tercih etmek tarihi bir yanılgıdır. Terör örgütlerini destekleyenler, onlara yürek verenler, ne büyük bir yanlış yaptıkları er ya da geç anlayacaklar.
Ben şuna inanıyorum; biz kendi göbeğimizi kendimiz keseriz. Bu işin öbür yolu yok. Biz güvenlik güçlerimize inanıyoruz, güveniyoruz. Ve kuvvetliyüz elhamdülillah. Yani silahlı kuvvetlerimizle, polisimizle, bütün güvenlik korucularımızla her şeyimizle kuvvetliyüz. Bunu Libya’da ispat ettik, Suriye’de ispat ettik, burada ispat ettik. Bundan daha sonra da ispat etmeye devam edeceğiz. Çok önemli manada oralarda bize gönül veren beşerler bu hususta bizim ne pozisyonda olduğumuzu çok uygun biliyorlar. Bunları da sayın Biden’la epey açık, net konuştum.
SORU: F-35 konusunda Türkiye’nin görüşlerinin değişmediğini Biden’a ilettiğinizi tabir ettiniz. ABD’nin F-35 konusunda görüşü değişti mi? Biden’dan aldığınız net karşılık ne oldu?
Türkiye olarak gerek F-35 gerekse S-400 konusunda farklı bir adım atmamızı beklemeyin dedim. Zira biz F-35’te üzerimize düşeni yaptık ve nakdî olarak vermemiz gerekenleri verdik. S-400 ile ilgili olarak da biz sizden Patriot istedik, siz vermediniz; tam tersine üslerimizde bulunanları da aldınız. ötürüsıyla biz ne yapacaktık? Başımızın dermanına bakacaktık. Yakın markajda işleri takip etmemiz lazım. Biz bütün haklarımızın takipçisi olacağız. Savunma endüstrisi ile ilgili tüm hususları, müşterek atabileceğimiz adımları görüşmeye devam edeceğiz. Bundan daha sonraki süreçte de Dışişleri Bakanımız, Ulusal Savunma Bakanımız ve Savunma Sanayii Liderimiz muhataplarıyla görüşmek suretiyle bu süreci yürütecekler.
SORU: Siz de Biden’ı Türkiye’ye davet etmiştiniz. Bunun ilgili bir takvim belirlendi mi?
Takvim belirmedi ancak takvimin sinyalleri ortaya çıktı. (Biden) dedi ki “Şu an çok ağır programlarıma karşın, bunları yoluna koyduktan daha sonra bilhassa bir Türkiye seyahati yapmak istiyorum.”
SORU: Bir taraftan da ABD ile epey sayıda ortak çıkarlar, iş birliği alanları kelam konusu. Biden ile görüşmenizden daha sonra ABD ile ilgilerin nasıl bir istikamet izleyeceğini düşünüyorsunuz?
Sayın Biden ile ilgilerimizi müttefikliğe ve stratejik iştirake yakışır biçimde sürdürmek dileğindeyiz. Amerika ile Suriye’den Libya’ya, terörle gayretten güce, ticaretten yatırımlara kadar geniş bir yelpazede önemli iş birliği potansiyeline sahibiz. Ülkelerimiz içindeki mevcut düzenekleri işleterek bu potansiyeli tam manasıyla hayata geçirmeyi hedefliyoruz.
SORU: NATO Doruğu öncesi bir heyeti Libya’ya gönderdiniz, orada temaslarda bulundular. Libya’da önümüzdeki periyotta ne üzere gelişmeler olabilir?
Bilindiği üzere, Libya’nın legal hükümeti ile yakın iş birliği ortasındayız. NATO Tepesi öncesinde de Dışişleri Bakanımızın başkanlığında bir heyetimiz, Libya’da bir dizi görüşme gerçekleştirdi. Brüksel zirvesindilk evvel bu biçimde bir ziyaretin yapılması hayli epeyce değerliydi, fazlaca hayli da âlâ oldu. Arkadaşlarımız geç saatlere kadar orada bu çalışmayı yaptılar. Gerek Başbakan gerek Kurul Lideri ile yapılan verimli görüşmeler sonucunda memnuniyetle döndüler. Libya tarafı da bu ziyaret ve görüşmelerden memnuniyet duydu. Libya ile ilgilerimizi güçlendirme, anlaşmalarımızı gözden geçirme fırsatı bulduk. Bu ziyaret tabi dünyada da fazlaca farklı bir biçimde izlendi. Bundan daha sonra da bu çalışmaları makul aralıklarla devam ettireceğiz. Yalnızca Libya değil burası için de öyle… Afganistan, Pakistan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan ve bütün bu bölgede bu takım bu tıp çalışmalarını sürdürecek. Bunları yapmamızın niçini var. bu biçimdece “Türkiye sizinle her vakit birlikte, sizi yalnız bırakmayacak” diyoruz. Bu diplomasi ilgisini daima canlı tutacağız. birebir vakitte onların taleplerinizi öğrenmek, bizim taleplerimizi iletmek için daima bu görüş alışverişi yapmak istediğimizi onlara bildireceğiz.
SORU: ABD Afganistan’dan çekileceğini deklare etti. Çekilme süreci resmen başladı. Lakin Türkiye’nin Afganistan’da varlığınız sürdürmesi beklentisi kelam konusu. Türk ordusunun Afganistan’daki varlığı devam edecek mi? ABD ile Afganistan özelinde nasıl bir iş birliği süreci işleyecek?
Türkiye, Afganistan’da istikrar ve barış için en çok gayret gösteren ülkelerin başında geliyor. NATO misyonuyla bulunduğumuz Afganistan’da sürdürülebilir bir huzur ortamının tesisi için her türlü katkıyı vermeye devam edeceğiz. ABD’nin Afganistan’dan çekilme sonucu daha sonrasında, Türkiye burada epey daha fazla sorumluluk alabilir. Afganistan’daki bütün tarafların ve bölge ülkelerinin yapan katkılarıyla barış sürecini kalıcı hale getireceğimize inanıyorum. Bundan daha sonraki süreçte de barış gayretlerimizi ve Afganlı kardeşlerimize takviyemizi kuvvetli biçimde sürdüreceğiz. İnşallah biz Afganistan’daki kardeşlerimizin kahırlara düçar bulunmasına fırsat vermeyiz.
SORU: NATO tepesinde yaptığınız görüşmelerde Suriyeli mülteciler sıkıntısı de gündeme geldi mi? Bir de Avrupa Birliği ile olumlu gündem konusunda gelinen son nokta nedir?
Maalesef Avrupalı başkanlar bu mevzuları hiç gündeme getirmedi diyebilirim. Biz gündeme getirdik. Bilhassa bu Frontex hadisesini gündeme getirdik. Frontex konusunda onların da şikayetçi olduğunu şahsen kendilerinden duyduk. Frontex’in başındaki şahsın bunlar tarafınca da eleştirildiğini gördük. Miçotakis’le görüştük. Kendisine bir şey söylemiş oldum. “Bugünkü toplantı üzere, bundan daha sonra da biz üçüncü kişi, kurum yahut devletleri ortamıza sokmayalım. Yapacaksak bu işleri birlikte yapalım. Senin özel temsilcin, benim özel temsilcim bir ortada görüşsünler, bizi haberdar etsinler. daha sonrasında da biz bir ortaya gelelim. Adımları da buna bakılırsa atalım.” dedik. Mutabık kaldığımız en kıymetli bahis da esasen bu oldu. İnşallah bundan daha sonra Yunanistan’la devletler, kurum ve kuruluşlar ortaya girmek suretiyle değil, daha epeyce benim özel temsilcim İbrahim Beyefendi ile kendi özel temsilcisi Eleni Hanım haberleşerek bir ortaya gelerek adımları da ona bakılırsa atmış olacağız. Bizim Miçotatis’le bir ortaya gelişimiz onlar için bayramlık şeker üzere oldu. Bu epey kıymetli bir şey. Yeterli oldu, hoş geçti. Temenni ediyorum bundan daha sonrası da hoş olsun.
SORU: Türkiye son devirde biroldukça ülkeye, hatta NATO ülkelerine ve partnerlerine de SİHA satmaya başladı. Batı ve dünya medyasında gün geçmiyor ki SİHA’larımızın global jeopolitik istikrarlara tesirini ele alan bir yorum yazılmasın. Bu hususta savunma endüstrimiz markalaşıyor. NATO tepesinde bununla ilgili bir talep ya da kıymetlendirme oldu mu? Savunma endüstrimizde gelinen evreyi ve yeni projeleri kıymetlendirebilir misiniz?
Bu mevzuya ilgiyi bilhassa NATO Tepesinde de gördük. Bu bahiste bizim en son Polonya ile bir mutabakatımız oldu. Tabi Polonya’dan daha sonra bir yerde bu işin kapısı açılmış oldu. Artık talepler vakit zaman geliyor, gelecek. Tabi burada bizim açımızdan bir şey epey kıymetli. Baykar’ın bu alanda attığı adım Avrupa’ya Türk savunma endüstrisinin açılması demektir. Gerek İHA’da gerek SİHA’da gerek Akıncı’da birinci sefer Avrupa pazarlarına Türk savunma endüstrisinin eserleri girecek. Artık kimi yeni eserler de var. Onların mühimmatı var. O mühimmatlar da epeyce kıymetli. Onlar da bu pazarlara girecek. Bunların girmesiyle birlikte NATO’da, NATO ülkelerinde bu silah, araç, gereç, mühimmat bunların bulunması epeyce hayli kıymetli. Polonya bu noktada kıymetli. Öbürleri hakeza o denli. Temenni ediyorum ki bundan daha sonraki süreçte bu adımları güç birliği yaparak devam ettiririz.
SORU: Siyasi Partiler Yasası ve Seçim Yasası ile çalışmalarınızı MHP’ye ilettiniz. Bununla ilgili bir dönüş oldu mu?
Seçim Yasası ile ilgili Hayati Beyefendi hazırlanan paketi Cumhur İttifakının tarafı Feti Beyefendiye ulaştırmış durumda. Oradan yapılacak dönüşten daha sonra biz yine değerlendirmemizi yapıp adımlarımızı ona nazaran atacağız.
SORU: Yeni Anayasa çalışmaları hangi etapta?
Anayasa ile ilgili bizim çalışmalarımızı şu anda Yavuz Atar Bey’in başkanlığındaki Anayasa Bilim Heyeti yürütüyor. Taslak çalışma tamamlandı. Bu çalışmayı birebir biçimde biz bir daha müttefikimiz MHP’ye vermenin hazırlığı ortasındayız. MHP Genel Lideri Sayın Devlet Bahçeli Beyefendi hazırlıklarını bize gönderdiler. Biz bir heyetle de ona çalışıyoruz. Bunları birbirine mezcedeceğiz. daha sonra da inşallah her ikimizin ortak bir kabulü olarak bunu parlamentodaki başka partilerle, STK’larla ve kamuoyuyla ayrıyeten paylaşacağız.
SORU: Seçimle ilgili olarak Millet İttifakında ortak aday konusunda baş karışıklığı olduğu görülüyor güya. Sayın Kılıçdaroğlu’nun da son vakit içinderda adaylığa daha yakın durduğu gözleniyor. Bir daha sonraki seçimde rakibinizin nasıl bir profilde olmasını istersiniz?
Cumhur İttifakının adayı belirli. ötürüsıyla bizim karşımıza kimin çıkacağı bizi pek de ilgilendirmiyor. Biz artık Cumhur İttifakının adayı olarak, Allah ömür verirse, yapmamız gereken, hazırlıklarımızı en kuvvetli biçimde, en hoş biçimde yapmak; 19 yıl ortasında ülkemizi nereden nereye getirdik, bundan daha sonraki süreçte her alanda nereden nereye götüreceğiz, bunun çalışmasını yapmak… Bunun için de önemli bir grup, önemli bir takım kurarak bu adımları atmamız gerekiyor. Bu iş tabi kuru sıkı atmakla olmuyor. Bunun için önemli bir takım ve takım çalışması bizim için değer arz ediyor.
SORU: Son periyotta ülkemizde aşılamada bir ivme yakaladık. Kısıtlamalar esnetildi lakin tam olağanlaşma ne vakit olur?
Aşılamada bugün (16 Haziran) prestijiyle birinci ve ikinci doz toplamında 37 milyonu geçmiş durumdayız. Birinci dozda 23 milyon, ikinci dozda 14 milyon aşı yapıldı. Şu an prestijiyle kasvetimiz yok. Güzel bir pozisyondayız. Çin de Almanya da bize verdikleri kelamı yerine getiriyorlar. Aşıları peyderpey gönderiyorlar. Bu ortada da bizim yerli aşımızla ilgili çalışmalar da ağır bir biçimde devam ediyor. Temenni ederim ki eylül, ekim üzere biz de kendi aşımızı üretmiş oluruz. Bu çalışma da devam ediyor. Bu ağır aşı süreci de bir epey yerde rahatlama meydana getirdi. İş o denli bir yere geldi ki Organize Sanayi Bölgelerinde de aşılar yapılıyor. Öğretmenlerde birebir biçimde aşılar devam ediyor. Sıhhat Bakanlığı herkesi süratle aşılama noktasında çalışmalarını sürdürüyor. Şu anda vefat sayısı önemli manada azaldı. Temennimiz olay sayısını daha da aşağı düşürmek. Umuyoruz ki maskelerin takılmaya gerek görülmeyeceği bir periyoda girelim. “Maskeleri ne vakit çıkaracağız?” sorusunun karşılığını Sıhhat Bakanımız en yetkili olarak en kısa vakitte inşallah verir. Bizim de isteğimiz en kısa vakitte maskeden de kurtulalım. Halkımız da bu mevzuda bir rahatlama sürecine girmiş olsun.