Varis Varis nedir, belirtileri nelerdir? Varis, venlerin (toplardamarlarn) genisleyerek ve kvrlarak cilt yuzeyinde belirgin hale gelmesidir. Gebelikte varisler sklkla bacaklarda meydana gelirler. Ancak cok ileri durumlarda vulvada da (genital bolgenin dstan gorunen ksm) ortaya ckabilirler. Anus ve rektumda (kalnbarsagn son ksm) ortaya ckan varisler ise hemoroid (basur) adn alrlar ve ayr bir baslk halinde inceleneceklerdir. Varisler sklkla kaltsaldr ve ilk gebelikte varis gelisimi daha az gorulmesine karsn gebelik says arttkca varis ortaya ckma olaslg ve varislerin siddeti artar. Neden varis olusur? Venler (toplardamarlar), vucuttan kan kalbe geri goturen yaplardr. Arterler (atardamarlar) kan kalbin kaslmasyla pompalarlarken venler kan baska yontemlerle kalbe geri goturmek durumundadrlar. Genellikle arter ve venler vucutta birbiriyle "srt srta vermis" sekilde bulunurlar ve kalp kan atardamarlarda ileriye dogru pompaladkca, ortaya ckan dalgalanma toplardamar icindeki kan kalbe dogru goturur. Bunu saglayan mekanizma toplardamarlarn yapsnda bulunan kapakcklardr. Bu kapakcklar kann yalnzca bir yonde, kalbe dogru akmasna izin verirler ve boylece kann geriye kacsn onlerler. Basta bacaklar olmak uzere vucudun kasl bolgelerinde bulunan toplardamarlar kaslarn kaslmasyla olusan itici guc ve kapakcklarn geri kacs engellemesi sayesinde kan kalbe dogru goturturler. Iste varislerde temel patoloji (bozukluk) bu kapakcklarn islevlerini yitirmis olmasdr. Boylece kan geriye daha kolay kacmakta, bu kacs belli bir bolgede kann gollenmesine yol acmakta ve gollenen kan damarn yapsn ve seklini bozarak damarn ciltten gorulur hale gelmesine neden olmaktadr. Varisler cilt yuzeyinde mavi, ileri derecede kvrml, dokununca iclerinde kan oldugu kolaylkla hissedilen ve ileri durumlarda agrl olan damar yaplardr. Ailesinde varis oykusu olan anne adaylarnda varisler daha sklkla ve cogunlukla ilk gebelik esnasnda da ortaya ckarlar. Her gebelikte ortaya ckan varisler onceki gebelige gore daha siddetlidir. Varisler gebelikte sklkla once baldrlarda ve diz arkasnda ortaya ckar. Diger ortaya ckma yerleri bacaklar ve vulvadr. Vulva varisleri bacak varislerine gore daha ender gorulur. Varisler buyudukce yaptg sikayetler artar. Agr, bacakta dolgunluk hissi ve estetik bozukluklar en sk yaptklar sikayetlerdir. Anne adaylarnn yaklask %15'inde gebelik doneminde varis ortaya ckar. Bunlarn onemli bir ksm gebelik bittikten sonra kendiliginden kaybolur. Gebelik neden varis ortaya ckmasn kolaylastrr? Gebelikte, buyuyen bebegin ihtiyaclarn karslamak icin kan hacmi belirgin bir sekilde artar. Dolasmda daha fazla kan bulundugundan ozellikle bacaklarda kann gollenmesi kolaylasr. Toplardamarlarn kapakck mekanizmas kan kalbe dogru pompalamada yeterince basarl olamaz. Bu da cilt yuzeyindeki venlerin belirginlesmesine ve belli bir sure sonra varislesmesine neden olabilir. Ek olarak buyuyen uterusun ana toplardamarlara yaptg bask toplardamarlardaki gollenmeyi artrr. Boylece vucudun alt taraflarndaki toplardamarlarda kan akm yavaslar, kan gollenir ve bacaklar ve vulvada varisler, anuste ise hemoroidler ortaya ckabilir. Gebelikte artan miktarlarda salglanan progesteron hormonunun damar duz kaslar uzerindeki gevsetici etkisi varis olusumunu daha da kolaylastrr. Ne yaplabilir? Varisleriniz siddetliyse sabahlar kalktgnzda belinize kadar gelen ve bacaklarnz hafifce skarak destekleyen bir corap kullanabilirsiniz. Bu coraplarn ozellikle varis icin uretilmis olanlar da vardr ve bunlar bacaklarda kann gollenmesini nispeten onler. Uzun sure oturmak ve ozellikle de bacaklar caprazlastrarak oturmak kan akmn yavaslatr ve varis olusumunu kolaylastrr. Yine otururken sandalyenizin baldrnza temas etmesi ("buray kesmesi" anlamnda) dolasm yavaslatarak varis olusumunu kolaylastrabilir. Otururken bacaklarnz yuksekte tutmanz ve uyurken de bacaklarnzn altna yastk koyarak yukseltmeniz varis olusumunu bir derece engeller. Uzun sure ayakta kalmaktan kacnmalsnz. Kendinize her frsatta oturma sans yaratmal ve mumkunse elde ettiginiz her oturma frsatnda yarm saat boyunca ayaklarnz yukselterek oturmalsnz. Yuruyus bacak kaslarnz calstrr. Bacak kaslarnz calstgnda bacaklarnzdaki toplardamarlarn kalbe dogru hareketi kolaylasr. Duzenli yurume alskanlg edinirseniz varis olusma riskinizi ve olusan varislerin siddetini onemli derecede azaltabilirsiniz. Ozellikle buyuk varisler siddetli darbelerle yrtlabilir. Cok ender gorulen ve kan kaybna yol acabilen bu durumu onlemek icin varis olan bolgelere darbe gelmesinden (carpmalar) kacnlmaldr. Elastik bandaj seklinde olan varis coraplarnn piyasada cok cesitli sekilleri mevcuttur. Bunlar hem bacag skma acsndan daha farkl olabilir, hem de yukseklikleri yalnzca dizkapagna kadar veya belinize gelecek yukseklikte olabilir. Bu coraplar secerken doktorunuza dansmalsnz. Tedavide son zamanlarda bitkisel kaynakl olan ve gebeligin ilk uc ayndan sonra kullanmnda bir saknca olmadg dusunulen tablet seklinde baz ilaclar mevcuttur. Bu ilaclar doktor onerisine gore uygun dozlarda kullanlabilir. Gebelikten sonra varisler genellikle birkac haftada kaybolur. Ancak ozellikle cok dogum yapmslarda ve / veya ailevi egilimi olanlarda varisler dogumdan sonra da kaybolmayabilir. Bu durumda lazer, ameliyatla damarlarn ckarlmas, enjeksiyonla damarlarn devre ds braklmas yontemlerinden biri uygulanabilir. Gebelikte varis ameliyat genellikle yaplmaz. Ancak belirtilerin cok siddetli oldugu (agr, varis yrtlmas gibi) durumlar da uygun bir cerrahi yontemle tedavi yaplabilir. Vulva varisleri normal dogumu engeller mi? Vulvadaki varisler normal dogum icin genellikle bir engel teskil etmezler. Boyle durumlarda epizyotomi ("dikisli dogum") kanama miktarn artrabileceginden mumkun olan durumlarda epizyotomi uygulamasndan kacnlr, ancak epizyotomi yaplmamas genis bir yrtga yol acma riski varsa, epizyotomi de damarlarn nispeten daha az yogun oldugu bir bolgeye aclr.