Yorulmaz, “Bugün toplumsal medyada, dizilerde ve haber kanallarında spikerlerin lisanında gördüğümüz Türkçe söylem kusurları, maalesef bir kültür eksikliğinden kaynaklanmakta. Biz, az okuyan bir toplumuz ve bu yüzden sözleri öğrenemiyoruz. Bunun eğitimini de almıyoruz” diye konuştu.
Prof. Dr. Osman Bülent Yorulmaz
Toplumsal medya kullanmasının süratle artmasıyla birlikte kullanıcıların kendi dijital kanalları ve online yayınlar da gündemimizi daha fazla meşgul etmeye başladı. Bu noktada bilhassa Türkçe’nin yanlış kullanması ve yanlış söylemlerle epey sık karşılaştığımızı ve gençlerin de bu durumdan etkilendiğine dikkati çeken Prof. Dr. Osman Bülent Yorulmaz, TV dizilerinde de biroldukça sözün yanlış söylem edildiğini vurgulayarak oyuncuların eğitim alması gerektiğini söylemiş oldu.
Söylem yanılgılarının bir kültür eksikliğinden kaynaklanıyor
Toplumsal medyada, dizilerde ve haber kanallarındaki Türkçe söylem yanlışlarının bir kültür eksikliğinden kaynaklandığının altını çizen Yorulmaz, “Biz, az okuyan bir toplumuz ve bu yüzden sözleri öğrenemiyoruz. Bunun eğitimini de almıyoruz. Eğitimini almadığımız için de yanlışlar yapıyoruz. Diksiyon, hoş konuşma sanatıdır. Şayet siz bu alanda bir eğitim almadıysanız, düzgün, yanılgısız konuşamazsınız. Çok sıradan bir örnekle; sanat derken kelimeyi yanlışsız söylemiyoruz, vurgu ikinci hece üzerine gidiyor, halbuki sözün aslında san’at biçiminde, üstte kesme işareti var. Bu kesme işareti kalktığı için sözde vurgu yer değiştirdi. San’at diye vurguluyorum. Örneğin, pandemi niçiniyle televizyonlara yansıyan ‘vaka’ sözü var. Olay derken, a harfini uzatarak söylüyorlar (vaaka). Bu yanlıştır. Zira aslı olaydır; ancak fazlaca güçlü vurgulamamak lazım. Yani, iki “a” yı da kısa söylemek gerekir en azından. Bizim bugün, lisanımızda Osmanlı Türkçesi periyodundan kalma kullandığımız bir hayli söz var. Maalesef biz, bu sözleri yanlış söylem ediyoruz. Bunları düzeltmiyorlar, düzeltemiyorlar. Ama düzeltmeleri lazım, sözleri yanlış söyleyemeyiz” dedi.
Çocuklar da Anadolu aksanını kullanmaya başladı
Dizilerde yapılan yanlışlar hakkında konuşan Yorulmaz, “Bugün tarihi dizilerde, periyodunun sözlerini kullananlar yanlış yapıyorsa, eğitimini almak mecburiyetindeler. “Kavî” yerine “kâvi”(güçlü), “tazminat” yerine “tanzimat” diyemezsiniz. Bu tıp diziler için kesinlikle bir lisan uzmanından yardım almak gerekir. Televizyonu, tiyatroya benzetebiliriz. Bugün tiyatroya gitmiyoruz. aslına bakarsanız tiyatro da epey azaldı ve televizyon niçiniyle câzibesini de kaybetti. Bizim gençliğimiz tiyatrolarla geçti. Bundan 150-200 yıl evvel Namık Kemal, tiyatro; cümbüştür ancak eğlencelerin en faydalısıdır demişti. Bunun sebebi de dünyanın en büyük hatiplerinin tiyatrodan yetişmesidir. Tiyatro hem kulağa birebir vakitte göze hitap ediyor. Bir çocuk neyi seyrediyor? Televizyonu seyrediyor. Bir vakit içinder televizyonlarda, Anadolu aksanı yasaklanmıştı. Bugün seyrettiğimiz dizilerde, fazlaca fazla Anadolu aksanı var. Çocuklar da maalesef bu aksanı kullanmaya başladı” sözlerini kullandı.
Yorulmaz, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Anadolu aksanı bizim lisanımız. Anadolu ağızlarımız. Onları olağan ki yok farz edemeyiz. Onlar, Türkçe’nin bir hoşluğudur. Ancak ‘geliyi’, ‘gidiyi’ olur mu? Bunlar hayli fazla vurgulanıyor. Geliyor, gidiyor demek varken, biz ‘r’ harfini söylem etmek isterken, ‘bi’ değil ‘bir’ diyeceğiz derken herkes bu aksanı izliyor ve maalesef etkileniyor.”
Türkçe sözleri çıkarttık
Gençlerin, batıdan gelen sözlere yöneldiğini ve biroldukca kelimeyi kısaltarak kullandığını da kaydeden Yorulmaz, “Batıdan gelen sözler de var. Kişi, ‘bro’ yazıyor. Bro ne demek? ‘Brother’ (erkek kardeş) sözünün kısaltılmışı. Kardeş nereye gitti? Bu sözler niye benim dilimden çıktı? Türkçe sözleri çıkarttık. İşte bunlar, gençlerin lisanına yerleşmiş vaziyette. Tüm bunların niçini, ortaokul ve liselerde verilen kültür derslerinin yoksunluğu. Öte yandan eğitim sisteminin, öğrenciyi büsbütün test çözmeye yöneltmesi. Lise sonda öğrenci yalnızca test çözüyor. O kadar mekanikleşiyor. Düşünmeyen insan, insan değildir” diye konuştu.
Üniversite öğrencileri 300-400 söz ile kompozisyon yazıyor
Üniversite öğrencilerinin söz hazinesinin eksikliğine dikkati çeken Yorulmaz, “Bir öğrenciye kompozisyon yazdırın. Bakalım bir paragraf yazabiliyor mu. Öğrenci kaç söz kullanıyor. OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) raporuna göre üniversite öğrencileri 300-400 söz kullanarak yazıyorlar. Daha fazlası yok. Bu niçinle birtakım yazarlarımızı okurken sıkılıyorlar. Yaşar Kemal’i, Ahmet Hamdi Tanpınar’ı okuyamıyorlar. Yaşar Kemal’in söz hazinesi 2 bin 500. Tanpınar’ınki ise 4 bin. Nasıl okuyacak? Roman oku deyince, sıkılıyor çocuk. ‘Okuyamıyorum hocam’ diyor. Okuyamaz alışılmış. Zira söz bilmiyor yani bu sözler yabancı değil, Türkçe, fakat derinliği, üslubu, manası çözemediği için okuyamıyor” dedi.
Yorulmaz, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“Ben gençlere kabahat bulmuyorum. Onlar öğrenmeye fazlaca hazır. Bir şey dediğinizde hayli memnunlar. Açıklar, her şeyi öğrenmek istiyorlar. Ne söylerseniz, ondan büyük bir keyif alıyorlar. Hatta şaşkınlıklarını da gizlemiyorlar. “Nasılsın?” deyince, “iyidir” diyor. Ben de bu biçimde “kim güzeldir?” diyorum. Kendini üçüncü şahıs yerine koyuyor, farkında değil. Lakin ben, “Ahmet’i, Ayşe’yi sormuyorum ki sana, seni soruyorum” deyince birden duraksıyor, düşünüyor. Ancak bizim bu ayrıntıları, gençlere ulaştırmamız lazım. Onları âlâ anlamamız lazım. Gençleri düzgün anladığımızda, neye ihtiyaç duyduklarını fark ettiğimizde ve onlarla epey yeterli empati kurduğumuzda epeyce memnun oluyorlar. Onları o denli öğrenme heyecanı ortasında görür görmez ve art geriye akıllarına takılanları sormaya başladıklarında siz de keyifli oluyorsunuz.
Prof. Dr. Osman Bülent Yorulmaz
Toplumsal medya kullanmasının süratle artmasıyla birlikte kullanıcıların kendi dijital kanalları ve online yayınlar da gündemimizi daha fazla meşgul etmeye başladı. Bu noktada bilhassa Türkçe’nin yanlış kullanması ve yanlış söylemlerle epey sık karşılaştığımızı ve gençlerin de bu durumdan etkilendiğine dikkati çeken Prof. Dr. Osman Bülent Yorulmaz, TV dizilerinde de biroldukça sözün yanlış söylem edildiğini vurgulayarak oyuncuların eğitim alması gerektiğini söylemiş oldu.
Söylem yanılgılarının bir kültür eksikliğinden kaynaklanıyor
Toplumsal medyada, dizilerde ve haber kanallarındaki Türkçe söylem yanlışlarının bir kültür eksikliğinden kaynaklandığının altını çizen Yorulmaz, “Biz, az okuyan bir toplumuz ve bu yüzden sözleri öğrenemiyoruz. Bunun eğitimini de almıyoruz. Eğitimini almadığımız için de yanlışlar yapıyoruz. Diksiyon, hoş konuşma sanatıdır. Şayet siz bu alanda bir eğitim almadıysanız, düzgün, yanılgısız konuşamazsınız. Çok sıradan bir örnekle; sanat derken kelimeyi yanlışsız söylemiyoruz, vurgu ikinci hece üzerine gidiyor, halbuki sözün aslında san’at biçiminde, üstte kesme işareti var. Bu kesme işareti kalktığı için sözde vurgu yer değiştirdi. San’at diye vurguluyorum. Örneğin, pandemi niçiniyle televizyonlara yansıyan ‘vaka’ sözü var. Olay derken, a harfini uzatarak söylüyorlar (vaaka). Bu yanlıştır. Zira aslı olaydır; ancak fazlaca güçlü vurgulamamak lazım. Yani, iki “a” yı da kısa söylemek gerekir en azından. Bizim bugün, lisanımızda Osmanlı Türkçesi periyodundan kalma kullandığımız bir hayli söz var. Maalesef biz, bu sözleri yanlış söylem ediyoruz. Bunları düzeltmiyorlar, düzeltemiyorlar. Ama düzeltmeleri lazım, sözleri yanlış söyleyemeyiz” dedi.
Çocuklar da Anadolu aksanını kullanmaya başladı
Dizilerde yapılan yanlışlar hakkında konuşan Yorulmaz, “Bugün tarihi dizilerde, periyodunun sözlerini kullananlar yanlış yapıyorsa, eğitimini almak mecburiyetindeler. “Kavî” yerine “kâvi”(güçlü), “tazminat” yerine “tanzimat” diyemezsiniz. Bu tıp diziler için kesinlikle bir lisan uzmanından yardım almak gerekir. Televizyonu, tiyatroya benzetebiliriz. Bugün tiyatroya gitmiyoruz. aslına bakarsanız tiyatro da epey azaldı ve televizyon niçiniyle câzibesini de kaybetti. Bizim gençliğimiz tiyatrolarla geçti. Bundan 150-200 yıl evvel Namık Kemal, tiyatro; cümbüştür ancak eğlencelerin en faydalısıdır demişti. Bunun sebebi de dünyanın en büyük hatiplerinin tiyatrodan yetişmesidir. Tiyatro hem kulağa birebir vakitte göze hitap ediyor. Bir çocuk neyi seyrediyor? Televizyonu seyrediyor. Bir vakit içinder televizyonlarda, Anadolu aksanı yasaklanmıştı. Bugün seyrettiğimiz dizilerde, fazlaca fazla Anadolu aksanı var. Çocuklar da maalesef bu aksanı kullanmaya başladı” sözlerini kullandı.
Yorulmaz, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Anadolu aksanı bizim lisanımız. Anadolu ağızlarımız. Onları olağan ki yok farz edemeyiz. Onlar, Türkçe’nin bir hoşluğudur. Ancak ‘geliyi’, ‘gidiyi’ olur mu? Bunlar hayli fazla vurgulanıyor. Geliyor, gidiyor demek varken, biz ‘r’ harfini söylem etmek isterken, ‘bi’ değil ‘bir’ diyeceğiz derken herkes bu aksanı izliyor ve maalesef etkileniyor.”
Türkçe sözleri çıkarttık
Gençlerin, batıdan gelen sözlere yöneldiğini ve biroldukca kelimeyi kısaltarak kullandığını da kaydeden Yorulmaz, “Batıdan gelen sözler de var. Kişi, ‘bro’ yazıyor. Bro ne demek? ‘Brother’ (erkek kardeş) sözünün kısaltılmışı. Kardeş nereye gitti? Bu sözler niye benim dilimden çıktı? Türkçe sözleri çıkarttık. İşte bunlar, gençlerin lisanına yerleşmiş vaziyette. Tüm bunların niçini, ortaokul ve liselerde verilen kültür derslerinin yoksunluğu. Öte yandan eğitim sisteminin, öğrenciyi büsbütün test çözmeye yöneltmesi. Lise sonda öğrenci yalnızca test çözüyor. O kadar mekanikleşiyor. Düşünmeyen insan, insan değildir” diye konuştu.
Üniversite öğrencileri 300-400 söz ile kompozisyon yazıyor
Üniversite öğrencilerinin söz hazinesinin eksikliğine dikkati çeken Yorulmaz, “Bir öğrenciye kompozisyon yazdırın. Bakalım bir paragraf yazabiliyor mu. Öğrenci kaç söz kullanıyor. OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) raporuna göre üniversite öğrencileri 300-400 söz kullanarak yazıyorlar. Daha fazlası yok. Bu niçinle birtakım yazarlarımızı okurken sıkılıyorlar. Yaşar Kemal’i, Ahmet Hamdi Tanpınar’ı okuyamıyorlar. Yaşar Kemal’in söz hazinesi 2 bin 500. Tanpınar’ınki ise 4 bin. Nasıl okuyacak? Roman oku deyince, sıkılıyor çocuk. ‘Okuyamıyorum hocam’ diyor. Okuyamaz alışılmış. Zira söz bilmiyor yani bu sözler yabancı değil, Türkçe, fakat derinliği, üslubu, manası çözemediği için okuyamıyor” dedi.
Yorulmaz, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“Ben gençlere kabahat bulmuyorum. Onlar öğrenmeye fazlaca hazır. Bir şey dediğinizde hayli memnunlar. Açıklar, her şeyi öğrenmek istiyorlar. Ne söylerseniz, ondan büyük bir keyif alıyorlar. Hatta şaşkınlıklarını da gizlemiyorlar. “Nasılsın?” deyince, “iyidir” diyor. Ben de bu biçimde “kim güzeldir?” diyorum. Kendini üçüncü şahıs yerine koyuyor, farkında değil. Lakin ben, “Ahmet’i, Ayşe’yi sormuyorum ki sana, seni soruyorum” deyince birden duraksıyor, düşünüyor. Ancak bizim bu ayrıntıları, gençlere ulaştırmamız lazım. Onları âlâ anlamamız lazım. Gençleri düzgün anladığımızda, neye ihtiyaç duyduklarını fark ettiğimizde ve onlarla epey yeterli empati kurduğumuzda epeyce memnun oluyorlar. Onları o denli öğrenme heyecanı ortasında görür görmez ve art geriye akıllarına takılanları sormaya başladıklarında siz de keyifli oluyorsunuz.