Seçim barajının yüzde 7’ye düşmesi ne manaya geliyor: Daraltılmış bölge uygulanmalı mı? Haber7 / Seda Vurucu
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, geçtiğimiz günlerde mevcut sistemde yüzde 10 olan seçim barajının “yüzde 7”ye düşürüleceğini deklare ettilar.
Seçim yasası çalışmaları, yeni yasama periyodunun başlaması ile birlikte TBMM’de değerlendirilecek değerli konulardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Bu soruların yanıtını, Kanal 7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet, Optimar Araştırma Genel Müdürü Hilmi Daşdemir, GENAR Araştırma Şirketi Lideri İhsan Aktaş, Star.com.tr Genel Yayın Direktörü Nuh Albayrak ve Sabah Gazetesi Müellifi Mahmut Övür’den aldık.
“CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ İLE BARAJ KIYMETİNİ KAYBETTİ”
Seçim barajının düşürülmesinin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte ciddiyet kazandığına değinen Kanal 7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet, bu durumun niçinini şu sözlerle deklare etti:
“Bunun öne sürülen sebebi 12 Eylül anayasasına göre idarede istikrarı korumak ismine yüzde 10’luk baraj getirilmesidir. Lakin yeni sistemle idarede istikrar direkt sağlanabildiği için Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle aslında baraj problemi eski ehemmiyetini kaybetmişti. ötürüsıyla çıkış noktası burası.
Oldukça bir müddetdir yüzde 5 mi, yüzde 7 mi, hangisi daha güzeldir fikri üzerinde tartışmalar yapıldı. Yüzde 5’e de düşürülebilirdi ancak yüzde 7’de mutabık kalındı. Bunun siyasi sonuçları bilhassa HDP ile ilgili. Yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmüş olması kıymetli birtakım sonuçlar üretebilir.”
“HDP’NİN OYLARINDA GERİLEMEYE YOL AÇABİLİR”
Yüzde 10 barajını geçemeyen kimi partilere, öteki partilerin oylarını bölüştürdüğünü söyleyen Mehmet Acet, şunlara değindi:
“Son birkaç seçimde, “HDP yüzde 10 barajının altında kalmasın” niyetiyle hareket eden diğer partiden seçmenler, bilhassa de CHP’den bazı seçmenler, HDP’ye oy verdiler. CHP seçmeninin bir kısmı oylarını bölüştürdüler HDP de barajı geçsin diye.
aslına bakarsanız CHP ile HDP içinde adı konmamış olsa da bir ittifak durumu kelam konusu. Yüzde 7’ye düşmüş olması, bu manada HDP oylarında yüzde 10’a yönelik bir baskı oluşturmayacağı için bir gevşemeye yol açabilir.
Daha önce “HDP de yüzde 10’a çıksın” diye düşünenlerde bir gevşeme olabilir. Bu da HDP’nin oylarında bir gerilemeye yol açabilir. Bu manada bir siyasi sonuç üretmesini bekleyebiliriz.
“Niye yüzde 5 değil de yüzde 7 oldu” konusuna gelecek olursak orda da sanıyorum birtakım küçük partilerin yüzde 5’e gerçek yönelmesi manasında bir sonuç üretmesi beklenebilirdi. O manada karar verme noktasında bir gelgit yaşanmış olabilir.“
“DOĞRUDAN DEMOKRASİYE DAHA YAKIN BİR MODEL…”
Seçim sistemine yönelik dar bölge ve daraltılmış bölge tartışmalarına ait Mehmet Acet, şu yorumda bulundu:
“Mevcut sistem dar bölge de değil, daraltılmış bölge de değil. aslına bakarsan Ak Parti açısından da bir yönelim olmadı dar bölgeye. Konuşuldu, tartışıldı, yıllardır bununla ilgili tartışmalar yapıldı.
Ak Parti’de daraltılmış seçim sistemine geçiş manasında daima bir talep oldu. Zira o model hem daha demokratik bir model, yani milletvekili seçimlerinde seçmene ulaşım manasında direkt demokrasiye daha yakın bir model tıpkı vakitte pragmatik olarak fazlaca oy alan partilere avantaj sağlıyor. Bu manada da Ak Parti kendi ortasında yaptığı tartışmalarda bu modele geçişi daima dilek etti, talep etti. Lakin burada tabi MHP açısından, daraltılmış bölgeyle ilgili MHP’nin kimi rezervlerinin olduğunu biliyoruz.
O niçinle de bir uzlaşma çıkar mı çıkmaz mı bilmiyoruz. Yapılan açıklamalara baktığımız vakit gerek Ak Parti’den Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gerek Devlet Bahçeli’nin, karşılıklı olarak bu iki parti birbirlerinin hukukunu gözeterek hareket ediyorlar.
Şayet bu manada bir isteksizlik olursa eski model devam eder diye varsayım ediyorum.”
“YÜZDE 7 BARAJI, HDP VE UYGUN PARTİ’Yİ ETKİLEYECEK”
Seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesinden etkilenecek partiler olduğuna işaret eden Optimar Araştırma Genel Müdürü Hilmi Daşdemir, bu bahiste şunları söylemiş oldu:
“Seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesinin, HDP ve Âlâ Parti’yi önemli manada etkileyeceğini düşünüyorum. Öteki taraftan beklenti barajın yüzde 5 olması tarafındaydı. Zira görüşmeler, barajın yüzde 5 ya da yüzde 7 olması istikametinde ilerlemiş; yüzde 5’te anlaşılmış üzereydi. Lakin daha sonraki açıklamalarda karar yüzde 7 tarafında oldu.
yeniden gündeme yüzde 5’in gelebileceğini söyleyenler var lakin yüzde 7 üzerinden kıymetlendirecek olursak bu açıklamalardan hareketle yüzde 7’nin evvela HDP’yi ve Düzgün Parti’yi etkilemesini bekliyorum.
Bundan daha sonra HDP’nin yüzde 8’in üstüne çıkma ihtimalinin olmadığını, Güzel Parti’nin de yüzde 8’ler civarına düşme ihtimalinin olduğunu söyleyebiliriz.
Çünkü HDP’nin tabanından bilhassa Hendek Olayları’ndan daha sonraki süreçte bir kopuş, bir ayrılış yaşandı.”
“İKİ PARTİNİN OYU 1-2 PUANLIK DÜŞME POTANSİYELİNE SAHİP”
Yüzde 7 barajının Uygun Parti ve HDP’nin oy oranlarında 1-2 puanlık bir düşüş oluşturabileceğine işaret eden Hilmi Daşdemir, yeni kurulan partiler içinse bu barajın yüksek bir oran olduğuna değindi:
“Güzel Parti’de yeni bir parti olması sebebiyle her ne kadar kimi şahıslar tarafınca belirli oy oranlarına erişmiş üzere oy algısı oluşturulmaya çalışvilayetsa da parti sadakatinde bir külfet var.
Toplama bir parti ve Cumhuriyet Halk Partililerin onlara vermiş olduğu desteklerle de oy oranı yüzde 10’lar barajındaydı. Birebir biçimde HDP’ye de verdikleri bir dayanak var.
Bir de üçüncü yol arayışı vardı. İkinci yol arayışı içerisindeki Muharrem İnce’nin partisi, Mustafa Sarıgül’ün partisi (Türkiye Değişim Partisi), bir daha Refah Partisi gibi partilerin nasıl bir ittifak içerisinde olacakları burada epeyce belirleyici olacak. Bir de bu yüzde 7 barajı onlar için de biraz yüksek bir baraj olduğunu söylemek mümkün. Onları da zorlayacak bir oran olacaktır.”
“DARALTILMIŞ BÖLGENİN AK PARTİ’YE AVANTAJ SAĞLAMASI MÜMKÜN”
Daraltılmış bölge konusunda ittifaklara ait sistemin değerli olduğuna dikkat çeken Hilmi Daşdemir, şu açıklamalarda bulundu:
“Burada ittifaklar üzerinde nasıl bir sistem üzerinden gidileceği değerli. İttifaklar, dar bölge ya da daraltılmış bölge adaylarını neye nazaran belirleyecekler, o fazlaca değerli olacak.
Daha epeyce daraltılmış bölge üzerinde duruluyor yeni sistem açısından. Daraltılmış bölgenin de Cumhur İttifakı’nda Ak Parti’ye biraz daha avantaj sağlaması mümkün. Öbür taraftan da aşikâr ölçüde bölgesel olarak partilerin kuvvetli olduğu devirler var.
Türkiye’nin her bölgesinde muhakkak bir tabana sahip olan parti, şu an Ak Parti. CHP biraz daha kıyı kentlerinde varlığını gösteriyor. Uygun Parti bir daha misal biçimde kıyı vilayetlerinde kendisini gösteriyor. HDP Doğu ve Güneydoğu’da ağır olarak bulunuyor.
Bunlar açısından bakıldığı vakit dar bölge, daraltılmış bölge konusunda nasıl bir çalışma yapıldığı tam olarak netleşmiş durumda değil. Hatta olup olmayacağı konusunda da kesin bir bilgi yok. Fakat daraltılmış bölgeye daha yakın bir yaklaşım içerisinde olunduğu biliniyor ve daraltılmış bölge olursa da bu partileri belli ölçüde etkilemeleri mümkün.”
“YÜZDE 7 BARAJI ÜÇ PARTİYİ RAHATLATIR”
Seçim barajının, seçim sisteminin değişmesi ve ittifakların ortaya çıkması ile anlamsız kaldığına işaret eden GENAR Araştırma Şirketi Lideri İhsan Aktaş, şunları söylemiş oldu:
“
Yüzde 100’e yakın bir temsil oluştu ittifaklar yardımıyla. Şimdi yüzde 7 barajı, ne yüzde 1’lik partileri üste özendirecek ne de üsttekileri huzursuz edecek bir oran.
Yüzde 10’luk üç partiyi rahatlatır: Yeterli Parti’yi, HDP’yi, MHP’yi. En azından rastgele bir seçimde aşağıya ya da üste tırmanışlar yüzde 10’luk partileri endişelendirmez. Ancak görünen o ki yüzde 1’lik partilerin de yüzde 7’ye çıkma bahtı yoktur.
Yüzde 10’luk baraja göre daha ehven, daha az tartışılır bir bahistir. Muhtemelen bundan daha sonra baraj tartışması gündemden çıkabilir.
Pekala, baraj yüzde 1 olsa ne olur? Baktığımız vakit yalnızca küçük partilerde küçük bir motivasyon olur. Yüzde 3 de, yüzde 5 de olabilirdi. Bu karar, arada bir karar üzere oldu. Ne küçük partileri üste tırmandıracak ne de üç partiyi rahatlatacak bir şey olarak bakılabilir. Çok esaslı bir değişiklik olmaz, siyaseti etkilemez üzere geliyor.”
“DAR BÖLGEDEN AK PARTİ VE CHP İSTİFADE EDER”
Dar bölge ve daraltılmış bölge tartışmalarına ait ise İhsan Aktaş, şu kelamlara yer verdi:
“Daraltılmış bölge, ülkedeki seçim bölgelerini 5’er kişilik bölgelere ayırmak. İstanbul’da 20 kişilik 30 kişilik bölgeler var. Bursa’da 10 kişilik bölgeler var. Her bir bölgeye 5 kişi gibi.
Dar bölge büyük partilerin işine yarıyor. Dar bölgede iki turlu da olabiliyor seçim, birinci cins, ikinci çeşit diye.
Zannediyorum ki bu tartışma, durumu eski halinde bırakabilir. Dar bölgede dezavantajlı olan partiler var. Daraltılmışta biraz dezavantajlı olan partiler var. Şu anki durum cari olarak kalabilir diye düşünüyorum.
Partiler büyüdükçe avantaj büyür, küçüldükçe de avantajları daralır üzere bir durum kelam konusu.
Daraltılmış bölge çabucak hemen denenmemiş bir şey. Türkiye’de daha evvel ülke barajları vardı Özal devrinde. daha sonraki devirlerde vilayet barajları kaldırıldı. Yüzde 30-35 oy alan bir parti, iktidar olabiliyordu. Artık iktidar olabilmek için en az yüzde 50+1 oy oranına odaklanıldı. Bu da bir sürü yeni senaryonun oluşmasına sebep oluyor.”
“HDP OYLARININ YÜZDE 10’UN ÜZERİNE ÇIKMASI İÇİN CHP AĞIR GAYRET SARF ETTİ”
Seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesini, yüzde 10 barajına göre olumlu bir gelişme olarak değerlendiren Star.com.tr Genel Yayın Yönetmeni Nuh Albayrak, bu durumun siyasi ortama yansıyacağını şu sözlerle deklare etti:
“
Cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş konuşulurken bu sistemle birlikte seçim kanunu, siyasi partiler kanunu üzere mevzuatın da buna uydurulacağından bahsedilmişti. ötürüsıyla bence esasen yapılması gereken bir değişiklikti bu.
Yasama sürecinde detaylar daha net ortaya çıkacak; yeni sistemdeki ittifak içi baraj vesaire üzere yahut bunun haricinde mustarip olunan seçim kanunu, siyasi partiler kanunu üzere öteki detaylarda da muhtemelen bu yeni sistemle değişiklik yapılacaktır. Ancak biz yalnızca şu an itibariyle mutabakat sağlandığı tabir edilen yüzde 7 barajı üzerinden konuşacak olursak ben siyasi ortama yansıması olacağını düşünüyorum.
En azından soruna şöyleki bakalım. Hatırlarsanız HDP’nin 2015 öncesi uzunca bir süre boyunca ortalama oyu yüzde 7 civarında idi. HDP’nin 7 Haziran 2015’te yüzde 13 üzere, çabucak sonrasında yüzde 11 üzere bir düzeye oturmasındaki en büyük etken yüzde 10 barajıdır bana bakılırsa. Zira malum o dönemde “HDP’nin Meclis’e girmesi lazım, girerse terör biter” vesaire üzere bir argümanla HDP’nin yüzde 10’un üzerine çıkarılması için CHP başta olmak üzere, büyük biroldukça etraf ağır gayret sarf etti ki CHP’nin oylarının bir kısmı onlara veriliyor, kendileri de bunu itiraf ettiler.”
“CHP’NİN ENKAZINI TAŞIMADAN BARAJ SIKINTISINI AŞABİLİRLER”
Nuh Albayrak, yüzde 7 barajından yeni kurulan partilerin nasıl etkileneceğine ilişkin ise şunları söylemiş oldu:
“Yeni sistemdeki ittifak anlayışının direkt doğruya barajla teması olduğunu da biliyoruz. Malum ittifak içerisinde seçime girerse küçük partiler, o ittifakla barajı aşarsa öbürleri de aşmış sayılıyor uygulamada.
Bunun meselai Uygun Parti’den biliyoruz. Düzgün Parti’nin oyu yüzde 10’un altında olduğu biçimde Meclis’e girdi. halbuki yeni kurulan, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Deva Partisi üzere partilerin tabi ki bir baraj sorunu olacaktır. Biraz daha bu partiler açısından baktığımız zaman artık Millet İttifakı denilen CHP’nin liderliğindeki o beraberlikte bulunmak için bir münasebetleri kalmayacak. Sonuçta “biz barajı aşmak için ittifak olmak zorundayız” deniyordu.
“Tek parti yüzde 7’yi sağlayamayabilir” üzere bir duruma karşı söylüyorum, üç ya da dört parti bir ortaya gelip CHP’nin enkazını taşımadan bu baraj sorununu aşabilirler. Artık bu partilerin CHP ile bir arada hareket etme gerekliliği ortadan kalkmış oluyor.
Yüzde 7’yi aşamayacak olurlarsa bu biçimde bu topa girmemeleri gerek; çünkü birkaç gün evvel Davutoğlu’nu dinledim Fatih Altaylı’nın programında. Davutoğlu, kamuoyuna açıklanmamış anketlerde partisinin oy oranının 7 olduğunu söylemiş oldu ve sonuç itibariyle Davutoğlu buna inanıyorum dedi ancak ayrıca “bu bizim için kâfi bir oran değil, biz hayli daha üzerinde bekliyoruz” dedi.
Önümüzdeki periyoda, önümüzdeki siyasi yapıya hayli önemli tesiri olacağını düşünüyorum bu oran değişikliğinin.”
“MEVCUT SİSTEMDEKİ YAPIDAN VE AKSAKLIKLARDAN HERKES ŞİKAYETÇİ”
Dar bölge ve daraltılmış bölge tartışmalarına ait Nuh Albayrak, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde halkın iradesinin direkt idareye yansıması gerektiğini, mevcut sistemde bu durumun sıkıntı olduğunu şu sözlerle deklare etti:
“Siyasi partiler kanunu, barajın haricinde, yeni sistemle alakalı öteki siyasi konularda da bir değişiklik yapılacaksa bu biçimde gündeme gelir, gelecektir. Şu anda bu baraj değişikliği vesilesiyle Ankara odaklı kulislere baktığımız vakit şu anda dar bölge ya da daraltılmış bölge üzere bir şey üzerine çalışılmadığı veya şu anda düşünülmediğinden bahsediliyor.
Fox TV’de Kılıçdaroğlu’dan dinledim “liderin belirlediği bir şey” diye ve kendisi tıpkı şeyi yapıyor şu anda. Bunda samimiyse şayet bir beraberlik sağlayıp bunu da değiştirmeleri gerekiyor. Bu sistemlerle ilgili şu değerli bizim için: milletin iradesinin, siyasi argümanlarda alışık olunmayan bir şey kullanıyorum fakat “organik bir halde” parlamentoya yansıması değerli.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin, direkt doğruya halkın, milletin iradesinin yansıması gereken bir sistem olması gerektiğini düşünüyoruz. Bu sistemin dayandığı halkın iradesinin gerçekten direkt doğruya yansıması lazım.
Bu, Cumhurbaşkanlığı seçiminde bir noktaya kadar tahminen gerçekleşmiş oldu lakin parlamentonun oluşmasında hala dediğimiz üzere o eski sistemin kuralları işliyor.
ötürüsıyla da bir daha milletin tercih ettiği, milletin nitekim yakından tanıdığı için, hareketiyle, tutumuyla, ömür üslubuyla kendinden biri olarak kendisinden olarak gördüğü için değil; oradaki adayları listeye konduğu için seçiyor. Daha doğrusu, listeyi oyluyor şu anda vatandaş. ötürüsıyla mevcut sistemde millet iradesinin gerçek olarak parlamentoya ya da idareye yansıması pek sıkıntı.“
“YÜZDE 10, 12 EYLÜL’DEN KALMA BİR BARAJDI”
Türkiye’de seçim barajı meselesinin uzun zamandır TBMM’nin gündeminde yer aldığını belirten Sabah Gazetesi Yazarı Mahmut Övür, yüzde 10 barajının 12 Eylül askeri darbesinden miras kalan bir oran olduğunu ifade etti:
“Türkiye’de baraj sıkıntısı, uzun vakittir Meclis’in gündeminde tartışılan bir şeydir. Yüzde 10 barajı devasa yükseklikte, 12 Eylül devrinden kalma bir barajdı lakin ne yazık ki üzerinde bir konsensus sağlanmadığı için bir türlü halledilemedi.
Artık yüzde 7’ye indirildi, tabi bu önemli bir adım lakin ben kâfi görmüyorum; yüzde 5’in makul bir oran olacağını düşünenlerdenim.”
“YÜZDE 5’İN PARTİLERİ MOTİVE EDECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM”
Seçim barajının yüzde 7 ya da yüzde 5 olması istikametinde bir müddetdir devam eden tartışmalara ilişkin Mahmut Övür, şunları söylemiş oldu:
“Türkiye’nin kritik bir müddetçten geçerken siyaset ve istikrar açısından önemli bir bariyer olacağını düşündüğüm için yüzde 5’in makul olduğunu, bir halde partileri motive edeceğini düşünüyorum.
Tahminen küçük partiler bir ortaya gelerek iştirak kurabilirler. bu biçimde bir prosedür belirleyebilirler. Şu anda bu biçimde bir durum, Cumhur İttifakı açısından netleşmiş görünüyor lakin çabucak hemen Meclis’e gelmedi.
Tahminen orada diğer bir tartışmanın başlaması da mümkündür. Yüzde 5’e hakikat çekilebilir mi, şu anda kelam konusu olmasa da o ihtimal de var, tartışma devam edebilir.”
“YENİ BİR YAKLAŞIMA GEREKSİNİM VAR”
Türkiye’de sistemin oturması açısından seçim sisteminin de kesinlikle temel unsurlara oturması gerektiğine işaret eden Övür, “daraltılmış bölge olmalı mı” sorusuna şu sözlerle yanıt verdi:
“Sistemin, Türkiye sosyolojisine denk düşen yapıya oturması gerekiyor. tekrar değişmeyecek biçimde. Ne yazık ki onda da tam olarak bir adım atılamıyor. Şu anda gördüğüm kadarıyla Cumhur İttifakı içerisinde hem Ak Parti hem MHP açısından bu hususta bir orta nokta bulunmuş da değil.
Tahminen dar bölge sistemine gidilmesi gerekir diye düşünüyorum lakin o da kolay değil, Türkiye’de fazlaca sıkıntı. Nasıl bir karar verecekler goreceğiz. O mevzu da hayli tartışmalı bir bahis. Yalnızca bizde değil dünyada da tartışmalı bir bahis.
örneğin İngiltere’de bir sistem var, iki parti haricinde iktidar olan hiç bir parti olmuyor. ötürüsıyla gelişmiş demokrasilerde bile bir orta nokta bulunmuş değil, diye düşünüyorum.”
KAYNAK: HABER7
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, geçtiğimiz günlerde mevcut sistemde yüzde 10 olan seçim barajının “yüzde 7”ye düşürüleceğini deklare ettilar.
Seçim yasası çalışmaları, yeni yasama periyodunun başlaması ile birlikte TBMM’de değerlendirilecek değerli konulardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Bu soruların yanıtını, Kanal 7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet, Optimar Araştırma Genel Müdürü Hilmi Daşdemir, GENAR Araştırma Şirketi Lideri İhsan Aktaş, Star.com.tr Genel Yayın Direktörü Nuh Albayrak ve Sabah Gazetesi Müellifi Mahmut Övür’den aldık.
“CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ İLE BARAJ KIYMETİNİ KAYBETTİ”
Seçim barajının düşürülmesinin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte ciddiyet kazandığına değinen Kanal 7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet, bu durumun niçinini şu sözlerle deklare etti:
“Bunun öne sürülen sebebi 12 Eylül anayasasına göre idarede istikrarı korumak ismine yüzde 10’luk baraj getirilmesidir. Lakin yeni sistemle idarede istikrar direkt sağlanabildiği için Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle aslında baraj problemi eski ehemmiyetini kaybetmişti. ötürüsıyla çıkış noktası burası.
Oldukça bir müddetdir yüzde 5 mi, yüzde 7 mi, hangisi daha güzeldir fikri üzerinde tartışmalar yapıldı. Yüzde 5’e de düşürülebilirdi ancak yüzde 7’de mutabık kalındı. Bunun siyasi sonuçları bilhassa HDP ile ilgili. Yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmüş olması kıymetli birtakım sonuçlar üretebilir.”
“HDP’NİN OYLARINDA GERİLEMEYE YOL AÇABİLİR”
Yüzde 10 barajını geçemeyen kimi partilere, öteki partilerin oylarını bölüştürdüğünü söyleyen Mehmet Acet, şunlara değindi:
“Son birkaç seçimde, “HDP yüzde 10 barajının altında kalmasın” niyetiyle hareket eden diğer partiden seçmenler, bilhassa de CHP’den bazı seçmenler, HDP’ye oy verdiler. CHP seçmeninin bir kısmı oylarını bölüştürdüler HDP de barajı geçsin diye.
aslına bakarsanız CHP ile HDP içinde adı konmamış olsa da bir ittifak durumu kelam konusu. Yüzde 7’ye düşmüş olması, bu manada HDP oylarında yüzde 10’a yönelik bir baskı oluşturmayacağı için bir gevşemeye yol açabilir.
Daha önce “HDP de yüzde 10’a çıksın” diye düşünenlerde bir gevşeme olabilir. Bu da HDP’nin oylarında bir gerilemeye yol açabilir. Bu manada bir siyasi sonuç üretmesini bekleyebiliriz.
“Niye yüzde 5 değil de yüzde 7 oldu” konusuna gelecek olursak orda da sanıyorum birtakım küçük partilerin yüzde 5’e gerçek yönelmesi manasında bir sonuç üretmesi beklenebilirdi. O manada karar verme noktasında bir gelgit yaşanmış olabilir.“
“DOĞRUDAN DEMOKRASİYE DAHA YAKIN BİR MODEL…”
Seçim sistemine yönelik dar bölge ve daraltılmış bölge tartışmalarına ait Mehmet Acet, şu yorumda bulundu:
“Mevcut sistem dar bölge de değil, daraltılmış bölge de değil. aslına bakarsan Ak Parti açısından da bir yönelim olmadı dar bölgeye. Konuşuldu, tartışıldı, yıllardır bununla ilgili tartışmalar yapıldı.
Ak Parti’de daraltılmış seçim sistemine geçiş manasında daima bir talep oldu. Zira o model hem daha demokratik bir model, yani milletvekili seçimlerinde seçmene ulaşım manasında direkt demokrasiye daha yakın bir model tıpkı vakitte pragmatik olarak fazlaca oy alan partilere avantaj sağlıyor. Bu manada da Ak Parti kendi ortasında yaptığı tartışmalarda bu modele geçişi daima dilek etti, talep etti. Lakin burada tabi MHP açısından, daraltılmış bölgeyle ilgili MHP’nin kimi rezervlerinin olduğunu biliyoruz.
O niçinle de bir uzlaşma çıkar mı çıkmaz mı bilmiyoruz. Yapılan açıklamalara baktığımız vakit gerek Ak Parti’den Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gerek Devlet Bahçeli’nin, karşılıklı olarak bu iki parti birbirlerinin hukukunu gözeterek hareket ediyorlar.
Şayet bu manada bir isteksizlik olursa eski model devam eder diye varsayım ediyorum.”
“YÜZDE 7 BARAJI, HDP VE UYGUN PARTİ’Yİ ETKİLEYECEK”
Seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesinden etkilenecek partiler olduğuna işaret eden Optimar Araştırma Genel Müdürü Hilmi Daşdemir, bu bahiste şunları söylemiş oldu:
“Seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesinin, HDP ve Âlâ Parti’yi önemli manada etkileyeceğini düşünüyorum. Öteki taraftan beklenti barajın yüzde 5 olması tarafındaydı. Zira görüşmeler, barajın yüzde 5 ya da yüzde 7 olması istikametinde ilerlemiş; yüzde 5’te anlaşılmış üzereydi. Lakin daha sonraki açıklamalarda karar yüzde 7 tarafında oldu.
yeniden gündeme yüzde 5’in gelebileceğini söyleyenler var lakin yüzde 7 üzerinden kıymetlendirecek olursak bu açıklamalardan hareketle yüzde 7’nin evvela HDP’yi ve Düzgün Parti’yi etkilemesini bekliyorum.
Bundan daha sonra HDP’nin yüzde 8’in üstüne çıkma ihtimalinin olmadığını, Güzel Parti’nin de yüzde 8’ler civarına düşme ihtimalinin olduğunu söyleyebiliriz.
Çünkü HDP’nin tabanından bilhassa Hendek Olayları’ndan daha sonraki süreçte bir kopuş, bir ayrılış yaşandı.”
“İKİ PARTİNİN OYU 1-2 PUANLIK DÜŞME POTANSİYELİNE SAHİP”
Yüzde 7 barajının Uygun Parti ve HDP’nin oy oranlarında 1-2 puanlık bir düşüş oluşturabileceğine işaret eden Hilmi Daşdemir, yeni kurulan partiler içinse bu barajın yüksek bir oran olduğuna değindi:
“Güzel Parti’de yeni bir parti olması sebebiyle her ne kadar kimi şahıslar tarafınca belirli oy oranlarına erişmiş üzere oy algısı oluşturulmaya çalışvilayetsa da parti sadakatinde bir külfet var.
Toplama bir parti ve Cumhuriyet Halk Partililerin onlara vermiş olduğu desteklerle de oy oranı yüzde 10’lar barajındaydı. Birebir biçimde HDP’ye de verdikleri bir dayanak var.
Bir de üçüncü yol arayışı vardı. İkinci yol arayışı içerisindeki Muharrem İnce’nin partisi, Mustafa Sarıgül’ün partisi (Türkiye Değişim Partisi), bir daha Refah Partisi gibi partilerin nasıl bir ittifak içerisinde olacakları burada epeyce belirleyici olacak. Bir de bu yüzde 7 barajı onlar için de biraz yüksek bir baraj olduğunu söylemek mümkün. Onları da zorlayacak bir oran olacaktır.”
“DARALTILMIŞ BÖLGENİN AK PARTİ’YE AVANTAJ SAĞLAMASI MÜMKÜN”
Daraltılmış bölge konusunda ittifaklara ait sistemin değerli olduğuna dikkat çeken Hilmi Daşdemir, şu açıklamalarda bulundu:
“Burada ittifaklar üzerinde nasıl bir sistem üzerinden gidileceği değerli. İttifaklar, dar bölge ya da daraltılmış bölge adaylarını neye nazaran belirleyecekler, o fazlaca değerli olacak.
Daha epeyce daraltılmış bölge üzerinde duruluyor yeni sistem açısından. Daraltılmış bölgenin de Cumhur İttifakı’nda Ak Parti’ye biraz daha avantaj sağlaması mümkün. Öbür taraftan da aşikâr ölçüde bölgesel olarak partilerin kuvvetli olduğu devirler var.
Türkiye’nin her bölgesinde muhakkak bir tabana sahip olan parti, şu an Ak Parti. CHP biraz daha kıyı kentlerinde varlığını gösteriyor. Uygun Parti bir daha misal biçimde kıyı vilayetlerinde kendisini gösteriyor. HDP Doğu ve Güneydoğu’da ağır olarak bulunuyor.
Bunlar açısından bakıldığı vakit dar bölge, daraltılmış bölge konusunda nasıl bir çalışma yapıldığı tam olarak netleşmiş durumda değil. Hatta olup olmayacağı konusunda da kesin bir bilgi yok. Fakat daraltılmış bölgeye daha yakın bir yaklaşım içerisinde olunduğu biliniyor ve daraltılmış bölge olursa da bu partileri belli ölçüde etkilemeleri mümkün.”
“YÜZDE 7 BARAJI ÜÇ PARTİYİ RAHATLATIR”
Seçim barajının, seçim sisteminin değişmesi ve ittifakların ortaya çıkması ile anlamsız kaldığına işaret eden GENAR Araştırma Şirketi Lideri İhsan Aktaş, şunları söylemiş oldu:
“
Yüzde 100’e yakın bir temsil oluştu ittifaklar yardımıyla. Şimdi yüzde 7 barajı, ne yüzde 1’lik partileri üste özendirecek ne de üsttekileri huzursuz edecek bir oran.
Yüzde 10’luk üç partiyi rahatlatır: Yeterli Parti’yi, HDP’yi, MHP’yi. En azından rastgele bir seçimde aşağıya ya da üste tırmanışlar yüzde 10’luk partileri endişelendirmez. Ancak görünen o ki yüzde 1’lik partilerin de yüzde 7’ye çıkma bahtı yoktur.
Yüzde 10’luk baraja göre daha ehven, daha az tartışılır bir bahistir. Muhtemelen bundan daha sonra baraj tartışması gündemden çıkabilir.
Pekala, baraj yüzde 1 olsa ne olur? Baktığımız vakit yalnızca küçük partilerde küçük bir motivasyon olur. Yüzde 3 de, yüzde 5 de olabilirdi. Bu karar, arada bir karar üzere oldu. Ne küçük partileri üste tırmandıracak ne de üç partiyi rahatlatacak bir şey olarak bakılabilir. Çok esaslı bir değişiklik olmaz, siyaseti etkilemez üzere geliyor.”
“DAR BÖLGEDEN AK PARTİ VE CHP İSTİFADE EDER”
Dar bölge ve daraltılmış bölge tartışmalarına ait ise İhsan Aktaş, şu kelamlara yer verdi:
“Daraltılmış bölge, ülkedeki seçim bölgelerini 5’er kişilik bölgelere ayırmak. İstanbul’da 20 kişilik 30 kişilik bölgeler var. Bursa’da 10 kişilik bölgeler var. Her bir bölgeye 5 kişi gibi.
Dar bölge büyük partilerin işine yarıyor. Dar bölgede iki turlu da olabiliyor seçim, birinci cins, ikinci çeşit diye.
Zannediyorum ki bu tartışma, durumu eski halinde bırakabilir. Dar bölgede dezavantajlı olan partiler var. Daraltılmışta biraz dezavantajlı olan partiler var. Şu anki durum cari olarak kalabilir diye düşünüyorum.
Partiler büyüdükçe avantaj büyür, küçüldükçe de avantajları daralır üzere bir durum kelam konusu.
Daraltılmış bölge çabucak hemen denenmemiş bir şey. Türkiye’de daha evvel ülke barajları vardı Özal devrinde. daha sonraki devirlerde vilayet barajları kaldırıldı. Yüzde 30-35 oy alan bir parti, iktidar olabiliyordu. Artık iktidar olabilmek için en az yüzde 50+1 oy oranına odaklanıldı. Bu da bir sürü yeni senaryonun oluşmasına sebep oluyor.”
“HDP OYLARININ YÜZDE 10’UN ÜZERİNE ÇIKMASI İÇİN CHP AĞIR GAYRET SARF ETTİ”
Seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesini, yüzde 10 barajına göre olumlu bir gelişme olarak değerlendiren Star.com.tr Genel Yayın Yönetmeni Nuh Albayrak, bu durumun siyasi ortama yansıyacağını şu sözlerle deklare etti:
“
Cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş konuşulurken bu sistemle birlikte seçim kanunu, siyasi partiler kanunu üzere mevzuatın da buna uydurulacağından bahsedilmişti. ötürüsıyla bence esasen yapılması gereken bir değişiklikti bu.
Yasama sürecinde detaylar daha net ortaya çıkacak; yeni sistemdeki ittifak içi baraj vesaire üzere yahut bunun haricinde mustarip olunan seçim kanunu, siyasi partiler kanunu üzere öteki detaylarda da muhtemelen bu yeni sistemle değişiklik yapılacaktır. Ancak biz yalnızca şu an itibariyle mutabakat sağlandığı tabir edilen yüzde 7 barajı üzerinden konuşacak olursak ben siyasi ortama yansıması olacağını düşünüyorum.
En azından soruna şöyleki bakalım. Hatırlarsanız HDP’nin 2015 öncesi uzunca bir süre boyunca ortalama oyu yüzde 7 civarında idi. HDP’nin 7 Haziran 2015’te yüzde 13 üzere, çabucak sonrasında yüzde 11 üzere bir düzeye oturmasındaki en büyük etken yüzde 10 barajıdır bana bakılırsa. Zira malum o dönemde “HDP’nin Meclis’e girmesi lazım, girerse terör biter” vesaire üzere bir argümanla HDP’nin yüzde 10’un üzerine çıkarılması için CHP başta olmak üzere, büyük biroldukça etraf ağır gayret sarf etti ki CHP’nin oylarının bir kısmı onlara veriliyor, kendileri de bunu itiraf ettiler.”
“CHP’NİN ENKAZINI TAŞIMADAN BARAJ SIKINTISINI AŞABİLİRLER”
Nuh Albayrak, yüzde 7 barajından yeni kurulan partilerin nasıl etkileneceğine ilişkin ise şunları söylemiş oldu:
“Yeni sistemdeki ittifak anlayışının direkt doğruya barajla teması olduğunu da biliyoruz. Malum ittifak içerisinde seçime girerse küçük partiler, o ittifakla barajı aşarsa öbürleri de aşmış sayılıyor uygulamada.
Bunun meselai Uygun Parti’den biliyoruz. Düzgün Parti’nin oyu yüzde 10’un altında olduğu biçimde Meclis’e girdi. halbuki yeni kurulan, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Deva Partisi üzere partilerin tabi ki bir baraj sorunu olacaktır. Biraz daha bu partiler açısından baktığımız zaman artık Millet İttifakı denilen CHP’nin liderliğindeki o beraberlikte bulunmak için bir münasebetleri kalmayacak. Sonuçta “biz barajı aşmak için ittifak olmak zorundayız” deniyordu.
“Tek parti yüzde 7’yi sağlayamayabilir” üzere bir duruma karşı söylüyorum, üç ya da dört parti bir ortaya gelip CHP’nin enkazını taşımadan bu baraj sorununu aşabilirler. Artık bu partilerin CHP ile bir arada hareket etme gerekliliği ortadan kalkmış oluyor.
Yüzde 7’yi aşamayacak olurlarsa bu biçimde bu topa girmemeleri gerek; çünkü birkaç gün evvel Davutoğlu’nu dinledim Fatih Altaylı’nın programında. Davutoğlu, kamuoyuna açıklanmamış anketlerde partisinin oy oranının 7 olduğunu söylemiş oldu ve sonuç itibariyle Davutoğlu buna inanıyorum dedi ancak ayrıca “bu bizim için kâfi bir oran değil, biz hayli daha üzerinde bekliyoruz” dedi.
Önümüzdeki periyoda, önümüzdeki siyasi yapıya hayli önemli tesiri olacağını düşünüyorum bu oran değişikliğinin.”
“MEVCUT SİSTEMDEKİ YAPIDAN VE AKSAKLIKLARDAN HERKES ŞİKAYETÇİ”
Dar bölge ve daraltılmış bölge tartışmalarına ait Nuh Albayrak, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde halkın iradesinin direkt idareye yansıması gerektiğini, mevcut sistemde bu durumun sıkıntı olduğunu şu sözlerle deklare etti:
“Siyasi partiler kanunu, barajın haricinde, yeni sistemle alakalı öteki siyasi konularda da bir değişiklik yapılacaksa bu biçimde gündeme gelir, gelecektir. Şu anda bu baraj değişikliği vesilesiyle Ankara odaklı kulislere baktığımız vakit şu anda dar bölge ya da daraltılmış bölge üzere bir şey üzerine çalışılmadığı veya şu anda düşünülmediğinden bahsediliyor.
Fox TV’de Kılıçdaroğlu’dan dinledim “liderin belirlediği bir şey” diye ve kendisi tıpkı şeyi yapıyor şu anda. Bunda samimiyse şayet bir beraberlik sağlayıp bunu da değiştirmeleri gerekiyor. Bu sistemlerle ilgili şu değerli bizim için: milletin iradesinin, siyasi argümanlarda alışık olunmayan bir şey kullanıyorum fakat “organik bir halde” parlamentoya yansıması değerli.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin, direkt doğruya halkın, milletin iradesinin yansıması gereken bir sistem olması gerektiğini düşünüyoruz. Bu sistemin dayandığı halkın iradesinin gerçekten direkt doğruya yansıması lazım.
Bu, Cumhurbaşkanlığı seçiminde bir noktaya kadar tahminen gerçekleşmiş oldu lakin parlamentonun oluşmasında hala dediğimiz üzere o eski sistemin kuralları işliyor.
ötürüsıyla da bir daha milletin tercih ettiği, milletin nitekim yakından tanıdığı için, hareketiyle, tutumuyla, ömür üslubuyla kendinden biri olarak kendisinden olarak gördüğü için değil; oradaki adayları listeye konduğu için seçiyor. Daha doğrusu, listeyi oyluyor şu anda vatandaş. ötürüsıyla mevcut sistemde millet iradesinin gerçek olarak parlamentoya ya da idareye yansıması pek sıkıntı.“
“YÜZDE 10, 12 EYLÜL’DEN KALMA BİR BARAJDI”
Türkiye’de seçim barajı meselesinin uzun zamandır TBMM’nin gündeminde yer aldığını belirten Sabah Gazetesi Yazarı Mahmut Övür, yüzde 10 barajının 12 Eylül askeri darbesinden miras kalan bir oran olduğunu ifade etti:
“Türkiye’de baraj sıkıntısı, uzun vakittir Meclis’in gündeminde tartışılan bir şeydir. Yüzde 10 barajı devasa yükseklikte, 12 Eylül devrinden kalma bir barajdı lakin ne yazık ki üzerinde bir konsensus sağlanmadığı için bir türlü halledilemedi.
Artık yüzde 7’ye indirildi, tabi bu önemli bir adım lakin ben kâfi görmüyorum; yüzde 5’in makul bir oran olacağını düşünenlerdenim.”
“YÜZDE 5’İN PARTİLERİ MOTİVE EDECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM”
Seçim barajının yüzde 7 ya da yüzde 5 olması istikametinde bir müddetdir devam eden tartışmalara ilişkin Mahmut Övür, şunları söylemiş oldu:
“Türkiye’nin kritik bir müddetçten geçerken siyaset ve istikrar açısından önemli bir bariyer olacağını düşündüğüm için yüzde 5’in makul olduğunu, bir halde partileri motive edeceğini düşünüyorum.
Tahminen küçük partiler bir ortaya gelerek iştirak kurabilirler. bu biçimde bir prosedür belirleyebilirler. Şu anda bu biçimde bir durum, Cumhur İttifakı açısından netleşmiş görünüyor lakin çabucak hemen Meclis’e gelmedi.
Tahminen orada diğer bir tartışmanın başlaması da mümkündür. Yüzde 5’e hakikat çekilebilir mi, şu anda kelam konusu olmasa da o ihtimal de var, tartışma devam edebilir.”
“YENİ BİR YAKLAŞIMA GEREKSİNİM VAR”
Türkiye’de sistemin oturması açısından seçim sisteminin de kesinlikle temel unsurlara oturması gerektiğine işaret eden Övür, “daraltılmış bölge olmalı mı” sorusuna şu sözlerle yanıt verdi:
“Sistemin, Türkiye sosyolojisine denk düşen yapıya oturması gerekiyor. tekrar değişmeyecek biçimde. Ne yazık ki onda da tam olarak bir adım atılamıyor. Şu anda gördüğüm kadarıyla Cumhur İttifakı içerisinde hem Ak Parti hem MHP açısından bu hususta bir orta nokta bulunmuş da değil.
Tahminen dar bölge sistemine gidilmesi gerekir diye düşünüyorum lakin o da kolay değil, Türkiye’de fazlaca sıkıntı. Nasıl bir karar verecekler goreceğiz. O mevzu da hayli tartışmalı bir bahis. Yalnızca bizde değil dünyada da tartışmalı bir bahis.
örneğin İngiltere’de bir sistem var, iki parti haricinde iktidar olan hiç bir parti olmuyor. ötürüsıyla gelişmiş demokrasilerde bile bir orta nokta bulunmuş değil, diye düşünüyorum.”
KAYNAK: HABER7