DİYABET HASTALARI AYAK BAKIMLARINI NASIL YAPMALIDIR?
Diyabetik (Şeker) hastaların ayaklarında oluşan yaralar, akabinde ayak ve parmak ampütasyonlarına yol açmaktadır. bu biçimde bir durum şahısların hayat kalitesini düşürmekte ve engelli biri haline getirmektedirler. Tıpta son senelerda en değerli konulardan birisi de kollayıcı hekimliktir. “Koruyucu hekimlik” hastalık ortaya çıkmadan gerekli önlemleri alarak hastalığı tedbire metoduna denir. Diyabet hastalarında oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi için erken ve kâfi önlemlerin alınması ile bu cins uzuv kayıplarının önüne geçilebilir.
Diyabet hastalarında ayak enfeksiyonları ve yaraların sebeplerini düzgün irdelenirse, hangi tedbirlerinde alınması gerektiği ortaya çıkacaktır. Diyabetik ayak enfeksiyonlarının en kıymetli niçini, kan şekeri denetiminin kâfi seviyede olmamasıdır. Kan şekeri denetimi ne kadar berbat ise diyabetik yaralar o kadar fazla görülmektedir. Bu sebeple birinci yapılması gereken tedbir, fazlaca uygun bir kan şekeri düzenlenmesinin sağlanmasıdır. Yani açlık kan şekeri ölçümlerinin 80-120 mg/dl içinde, tokluk kan şekerinin ise 120-160 mg/dl içinde tutulmasıdır. Uzun periyot kan şekeri ölçümünün bir göstergesi olan HbA1c kıymetinin en azında %7 altında olması epey değerlidir. Ayrıyeten kan şekeri berbat denetimli hastalarda enfeksiyon başladığında denetim edilmesi de çok güç olmaktadır.
İkinci kıymetli husus, kan sirkülasyonunun bacaklarda bozulduğu durumlarda ayak enfeksiyonları fazlaca daha ağır seyretmektedir. Kan şeker denetiminin makûs olması damar tıkanıklarına (ateroskleroz) daha fazla yol açmaktadır. Hele diyabetik bir hasta sigara da içiyorsa, kılcal damarlarda olabilecek dolanım bozukluğu riski pek artmaktadır. Yapılan araştırmalarda sigara içen diyabetik hastalarda ampütasyon oranının çok fazla olduğu ortaya konulmuştur. Bu yüzde diyabetik bir hasta asla sigara içmemeli, içiyorsa en kısa vakitte bırakmalıdır.
Diyabetik hastalarda hudut hasarı gelişmiş ise, önemli sıcaklık ve dokunma hislerinde kayıp olabilir. Bu şahıslar asla ayakkabısız yere basmamalıdır. Kıyıda, tarlada yahut bahçelerinde ayak yalın dolaşmaları uygun değildir. Giydikleri ayakkabıyı yumuşak ve geniş uçlu seçmeliler. Ayakkabılarda fazla terletmeyen modeller seçilmelidir. Tam pamuklu ve sıkmayan çoraplar tercih edilmelidir. Ayakkabı giyerken kesinlikle içi denetim edilmelidir. Çivi, taş, kum ve böcek üzere yabancı cisimler var ise temizlenmelidir. Ayak tabanı için gerekirse uygun diyabetik ayakkabılar tercih edilmelidir. İki gün evvel ofisime gelen bir hasta ayağına batan raptiyeyi hissetmediği için parmak ampütasyonu yapılmak zorunda kalınmıştı.
Başka değerli bir hususta ısınmayan ve üşüyen ayakları ısıtmak için sıcak su torbası kullanılması yahut ayakları sobaya yada kalorifere dayanmasıdır. Sıcak algılamayan ayaklar ısıtılacağı yerine büller (su kesecileri) ve yanıklar ortaya çıkmaktadır. Akabinde önemli enfeksiyonlar ve güzelleşmeyen yaralar. Bu durumla karşılaşmamak için diyabetik hastalar asla ayaklarına sıcak su torbası koymamalı yahut ısıtmak gayesiyle sobaya yahut kalorifere dayamamalılar.
Şeker hastaları ayak bakımları için kesinlikle vakit ayırmalılar. Her akşam ılık bir sabunlu su ile yeterlice yıkamalı ve akabinde ayak gözetici kremler sürmelidir. Tırnaklarını oval değil düz biçimde keserek tırnak batmalarını engellemeleri gerekmektedir. Diyabet hastalarında tırnak ve parmak ortası mantar enfeksiyonları kesinlikle tedavi edilmelidir. Parmak ortaları ıslak bırakılmamalıdır.
Diyabetin en dramatik komplikasyonlarından biri olan ayak ve uzuv ampütasyonlarını oluşmadan korumak için tüm hastalar kesinlikle hekimleri ile yakın denetim altında tutulmalı, en küçük bir ayak enfeksiyonu ve faydalanmasında derhal ilgili tabibine başvurmaları gerekmektedir. Ayağımızı seviyorsak sevdiğimizi korumak için efor göstermek ve sevdiğimizi ihmal etmememiz gereklidir.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN
Diyabetik (Şeker) hastaların ayaklarında oluşan yaralar, akabinde ayak ve parmak ampütasyonlarına yol açmaktadır. bu biçimde bir durum şahısların hayat kalitesini düşürmekte ve engelli biri haline getirmektedirler. Tıpta son senelerda en değerli konulardan birisi de kollayıcı hekimliktir. “Koruyucu hekimlik” hastalık ortaya çıkmadan gerekli önlemleri alarak hastalığı tedbire metoduna denir. Diyabet hastalarında oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi için erken ve kâfi önlemlerin alınması ile bu cins uzuv kayıplarının önüne geçilebilir.
Diyabet hastalarında ayak enfeksiyonları ve yaraların sebeplerini düzgün irdelenirse, hangi tedbirlerinde alınması gerektiği ortaya çıkacaktır. Diyabetik ayak enfeksiyonlarının en kıymetli niçini, kan şekeri denetiminin kâfi seviyede olmamasıdır. Kan şekeri denetimi ne kadar berbat ise diyabetik yaralar o kadar fazla görülmektedir. Bu sebeple birinci yapılması gereken tedbir, fazlaca uygun bir kan şekeri düzenlenmesinin sağlanmasıdır. Yani açlık kan şekeri ölçümlerinin 80-120 mg/dl içinde, tokluk kan şekerinin ise 120-160 mg/dl içinde tutulmasıdır. Uzun periyot kan şekeri ölçümünün bir göstergesi olan HbA1c kıymetinin en azında %7 altında olması epey değerlidir. Ayrıyeten kan şekeri berbat denetimli hastalarda enfeksiyon başladığında denetim edilmesi de çok güç olmaktadır.
İkinci kıymetli husus, kan sirkülasyonunun bacaklarda bozulduğu durumlarda ayak enfeksiyonları fazlaca daha ağır seyretmektedir. Kan şeker denetiminin makûs olması damar tıkanıklarına (ateroskleroz) daha fazla yol açmaktadır. Hele diyabetik bir hasta sigara da içiyorsa, kılcal damarlarda olabilecek dolanım bozukluğu riski pek artmaktadır. Yapılan araştırmalarda sigara içen diyabetik hastalarda ampütasyon oranının çok fazla olduğu ortaya konulmuştur. Bu yüzde diyabetik bir hasta asla sigara içmemeli, içiyorsa en kısa vakitte bırakmalıdır.
Diyabetik hastalarda hudut hasarı gelişmiş ise, önemli sıcaklık ve dokunma hislerinde kayıp olabilir. Bu şahıslar asla ayakkabısız yere basmamalıdır. Kıyıda, tarlada yahut bahçelerinde ayak yalın dolaşmaları uygun değildir. Giydikleri ayakkabıyı yumuşak ve geniş uçlu seçmeliler. Ayakkabılarda fazla terletmeyen modeller seçilmelidir. Tam pamuklu ve sıkmayan çoraplar tercih edilmelidir. Ayakkabı giyerken kesinlikle içi denetim edilmelidir. Çivi, taş, kum ve böcek üzere yabancı cisimler var ise temizlenmelidir. Ayak tabanı için gerekirse uygun diyabetik ayakkabılar tercih edilmelidir. İki gün evvel ofisime gelen bir hasta ayağına batan raptiyeyi hissetmediği için parmak ampütasyonu yapılmak zorunda kalınmıştı.
Başka değerli bir hususta ısınmayan ve üşüyen ayakları ısıtmak için sıcak su torbası kullanılması yahut ayakları sobaya yada kalorifere dayanmasıdır. Sıcak algılamayan ayaklar ısıtılacağı yerine büller (su kesecileri) ve yanıklar ortaya çıkmaktadır. Akabinde önemli enfeksiyonlar ve güzelleşmeyen yaralar. Bu durumla karşılaşmamak için diyabetik hastalar asla ayaklarına sıcak su torbası koymamalı yahut ısıtmak gayesiyle sobaya yahut kalorifere dayamamalılar.
Şeker hastaları ayak bakımları için kesinlikle vakit ayırmalılar. Her akşam ılık bir sabunlu su ile yeterlice yıkamalı ve akabinde ayak gözetici kremler sürmelidir. Tırnaklarını oval değil düz biçimde keserek tırnak batmalarını engellemeleri gerekmektedir. Diyabet hastalarında tırnak ve parmak ortası mantar enfeksiyonları kesinlikle tedavi edilmelidir. Parmak ortaları ıslak bırakılmamalıdır.
Diyabetin en dramatik komplikasyonlarından biri olan ayak ve uzuv ampütasyonlarını oluşmadan korumak için tüm hastalar kesinlikle hekimleri ile yakın denetim altında tutulmalı, en küçük bir ayak enfeksiyonu ve faydalanmasında derhal ilgili tabibine başvurmaları gerekmektedir. Ayağımızı seviyorsak sevdiğimizi korumak için efor göstermek ve sevdiğimizi ihmal etmememiz gereklidir.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN