İsrail ile olağanlaşan ilgiler… “Ankara niye ısrarcı? İki niçini var” Türkiye, BAE’den daha sonra İsrail ve Ermenistan’la da olağanlaşma adımları atıyor. Sabah Gazetesi Müellifi Burhanettin Duran, Ankara’nın izlediği yol haritasına ait dikkati çeken tahlillerde bulundu.
Duran’ın, “İsrail ile olağanlaşma arayışı” başlıklı yazısı şöyleki:
Dünya kamuoyu, Ukrayna krizinde şubat ayında savaş çıkar mı totosu ile meşgulken Türkiye, BAE’den daha sonra İsrail ve Ermenistan ile olağanlaşma gayretine sürat veriyor. Malum, Ankara son bir yıldır ABD, AB, Yunanistan, Ermenistan, İsrail, BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile bağlarında yeni bir sayfa açma siyaseti yürütüyor. Bu taraflardan ABD, AB ve Yunanistan ile tansiyon düşürülse de çabucak hemen müspet adımlar atılması basamağına gelinmedi. Ancak Ortadoğu ve Kafkaslar’daki aktörlerle olağanlaşma süreci daha hareketli görünüyor. En süratli süreç BAE ile yürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Şubat’ın 14’ünde BAE ziyareti var. bir daha Ermenistan ile karşılıklı özel temsilciler atandığı üzere Ermeni dışişleri bakanının mart ayında Antalya Forum’a gelmesi bekleniyor. Üç gün evvel de Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un şubatın birinci yarısında Türkiye’ye gelmesiyle iki ülke içinde yeni bir devrin başlayabileceğini söylemiş oldu. Bu açıklamanın ABD’nin EastMed projesine takviyesi çekmesinden daha sonra gelmesi de çok değişikti. Güya Washington bu sonucu ile Tel Aviv’in Ankara ile yeni bir sayfa açmasını kolaylaştırıcı konum aldı. bu biçimdece Tel Aviv, Atina’yı üzmeden Ankara ile güçte işbirliği yapmayı müzakere edebilecek. Yakın vakitte Suudi Arabistan ile de yeni adımların atılması sürpriz olmayacak. Mısır ile olağanlaşma sürecinin ise en sona kalmasının Kahire açısından dezavantaj oluşturabileceği ortada.
ANKARA niye ISRARCI?
Türkiye’nin BAE’den daha sonra İsrail ile olağanlaşma çabasını “ekonomik ya da siyasi zafiyet” ile okuyanlar var. Hatta kimi çevreler AK Parti’nin “nihayet ideolojik dış politikayı terk ettiğini” sav ederek bu kadar beklemesini eleştiriyorlar. Türk dış siyasetinin prensipler, demokrasi ve insan hakları açısından reaksiyon gösteren boyutları olmuştur. Mısır ve İsrail ile ilişk-i lerin bozulmasında kelam konusu faktörlerin tesiri olmuştur. Lakin “ideolojik dış siyaset etiketi” Türkiye’ye yönelik bir kampanyanın argümanıdır. Türkiye ulusal çıkarlarını teminde kimi vakit tansiyonları ve sert gücü kullanmayı göze alsa bile bunu daima en son yapan ve “rasyonel” zem-i ni, hakça tahlili güçlendirmek için yeğleyen pozisyonda oldu. Muhataplarının çıkar hesaplarını göz arkası eden “iyi bağ kuralım” yaklaşımı duygusal kalır ve kendi ulusal çıkarlarını zedeler. Pekala bugünlerde Türkiye niye normalleşmede ısrarcı? Ve niye BAE, İsrail, Ermenistan ve sıradaki öbürleri Türkiye ile olağanlaşmayı önemsiyor? Bu sorulara karşılığımı iki ana başlıkta toplayabilirim. Birincisi, değişen bölgesel ve global nizam sebebiyle aktörlerin siyasetlerini gözden geçirmesi. Koronavirüsün milletlerarası sisteme tesiri büyük güç rekabetinin hızlanması, tedarik zincirlerindeki değişme ve başının dermanına bakma olarak zuhur etti. ABD-Çin rekabetinin yoğunlaşması, Biden idaresinin değişen Ortadoğu siyaseti, Rusya’nın yeni atakları ve etrafımızdaki bölgenin aktörlerinin de (İran-Körfez ve İsrail-Arap) olağanlaşma gayretleri kelam konusu belirsizlik ve risk dolu değişimin yansımaları.
ARTIK OLAĞANLAŞMANIN MANTIĞI
İkincisi, Türkiye tansiyon ve sert güç kullanırken elde ettiği kazanımları tahkim etmek istiyor. aslına bakarsanız Ankara’nın bu enstrümanları kullanırken de emeli barış ve istikrarı sağlamaktı. Gerçekten telaffuz seviyesindeki tenkitlerine karşın hiç bir ülke aleyhinde bir kampanya yürütmedi. Kendi ulusal çıkarlarına hakkaniyet unsuruna nazaran savundu. Tansiyonun ticaret etkilemesine fırsat tanımadı. Bu yüzden bugünün olağanlaşması dün aranamazdı, asıl bu biçimde zayıflık olurdu. Körfez’in Türkiye aleyhtarı hamlelerini savuşturan ve alandaki gücünü gösteren Türkiye, artık Körfez ile yeni sayfa açabilir. Doğu Akdeniz’de sondaj yapan ve Libya krizine müdahil olarak dengeyi değiştiren ve mutabakatlar imzalayan Türkiye artık Mısır ile daha tesirli biçimde normalleşebilir. Azerbaycan’ın Karabağ zaferine katkı sunan Türkiye bugünlerde Ermenistan ile istikrarlı bir olağanlaşmaya imza atabilir. Suriye’de üç operasyon yapan Türkiye, Ortadoğu masasında tesirli olabilir. Bu ortada İsrail’in Türkiye ile olağanlaşmaya muhtaçlığı olmadığı argümanı epeyce zayıf. İbrahim Mutabakatları ile Tel Aviv’in eli güçlense bile, ABD ile İran’ın nükleer muahedeye dönmesi bölge istikrarlarını değiştirir. Tel Aviv, Ankara ile normalleşmede en sona kalmak istemez. Önümüzdeki aylarda her bir olağanlaşma adımı ötekini destekleyerek değerli bir değişim süreci getirecek.
KAYNAK: SABAH GAZETESİ
Duran’ın, “İsrail ile olağanlaşma arayışı” başlıklı yazısı şöyleki:
Dünya kamuoyu, Ukrayna krizinde şubat ayında savaş çıkar mı totosu ile meşgulken Türkiye, BAE’den daha sonra İsrail ve Ermenistan ile olağanlaşma gayretine sürat veriyor. Malum, Ankara son bir yıldır ABD, AB, Yunanistan, Ermenistan, İsrail, BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile bağlarında yeni bir sayfa açma siyaseti yürütüyor. Bu taraflardan ABD, AB ve Yunanistan ile tansiyon düşürülse de çabucak hemen müspet adımlar atılması basamağına gelinmedi. Ancak Ortadoğu ve Kafkaslar’daki aktörlerle olağanlaşma süreci daha hareketli görünüyor. En süratli süreç BAE ile yürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Şubat’ın 14’ünde BAE ziyareti var. bir daha Ermenistan ile karşılıklı özel temsilciler atandığı üzere Ermeni dışişleri bakanının mart ayında Antalya Forum’a gelmesi bekleniyor. Üç gün evvel de Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un şubatın birinci yarısında Türkiye’ye gelmesiyle iki ülke içinde yeni bir devrin başlayabileceğini söylemiş oldu. Bu açıklamanın ABD’nin EastMed projesine takviyesi çekmesinden daha sonra gelmesi de çok değişikti. Güya Washington bu sonucu ile Tel Aviv’in Ankara ile yeni bir sayfa açmasını kolaylaştırıcı konum aldı. bu biçimdece Tel Aviv, Atina’yı üzmeden Ankara ile güçte işbirliği yapmayı müzakere edebilecek. Yakın vakitte Suudi Arabistan ile de yeni adımların atılması sürpriz olmayacak. Mısır ile olağanlaşma sürecinin ise en sona kalmasının Kahire açısından dezavantaj oluşturabileceği ortada.
ANKARA niye ISRARCI?
Türkiye’nin BAE’den daha sonra İsrail ile olağanlaşma çabasını “ekonomik ya da siyasi zafiyet” ile okuyanlar var. Hatta kimi çevreler AK Parti’nin “nihayet ideolojik dış politikayı terk ettiğini” sav ederek bu kadar beklemesini eleştiriyorlar. Türk dış siyasetinin prensipler, demokrasi ve insan hakları açısından reaksiyon gösteren boyutları olmuştur. Mısır ve İsrail ile ilişk-i lerin bozulmasında kelam konusu faktörlerin tesiri olmuştur. Lakin “ideolojik dış siyaset etiketi” Türkiye’ye yönelik bir kampanyanın argümanıdır. Türkiye ulusal çıkarlarını teminde kimi vakit tansiyonları ve sert gücü kullanmayı göze alsa bile bunu daima en son yapan ve “rasyonel” zem-i ni, hakça tahlili güçlendirmek için yeğleyen pozisyonda oldu. Muhataplarının çıkar hesaplarını göz arkası eden “iyi bağ kuralım” yaklaşımı duygusal kalır ve kendi ulusal çıkarlarını zedeler. Pekala bugünlerde Türkiye niye normalleşmede ısrarcı? Ve niye BAE, İsrail, Ermenistan ve sıradaki öbürleri Türkiye ile olağanlaşmayı önemsiyor? Bu sorulara karşılığımı iki ana başlıkta toplayabilirim. Birincisi, değişen bölgesel ve global nizam sebebiyle aktörlerin siyasetlerini gözden geçirmesi. Koronavirüsün milletlerarası sisteme tesiri büyük güç rekabetinin hızlanması, tedarik zincirlerindeki değişme ve başının dermanına bakma olarak zuhur etti. ABD-Çin rekabetinin yoğunlaşması, Biden idaresinin değişen Ortadoğu siyaseti, Rusya’nın yeni atakları ve etrafımızdaki bölgenin aktörlerinin de (İran-Körfez ve İsrail-Arap) olağanlaşma gayretleri kelam konusu belirsizlik ve risk dolu değişimin yansımaları.
ARTIK OLAĞANLAŞMANIN MANTIĞI
İkincisi, Türkiye tansiyon ve sert güç kullanırken elde ettiği kazanımları tahkim etmek istiyor. aslına bakarsanız Ankara’nın bu enstrümanları kullanırken de emeli barış ve istikrarı sağlamaktı. Gerçekten telaffuz seviyesindeki tenkitlerine karşın hiç bir ülke aleyhinde bir kampanya yürütmedi. Kendi ulusal çıkarlarına hakkaniyet unsuruna nazaran savundu. Tansiyonun ticaret etkilemesine fırsat tanımadı. Bu yüzden bugünün olağanlaşması dün aranamazdı, asıl bu biçimde zayıflık olurdu. Körfez’in Türkiye aleyhtarı hamlelerini savuşturan ve alandaki gücünü gösteren Türkiye, artık Körfez ile yeni sayfa açabilir. Doğu Akdeniz’de sondaj yapan ve Libya krizine müdahil olarak dengeyi değiştiren ve mutabakatlar imzalayan Türkiye artık Mısır ile daha tesirli biçimde normalleşebilir. Azerbaycan’ın Karabağ zaferine katkı sunan Türkiye bugünlerde Ermenistan ile istikrarlı bir olağanlaşmaya imza atabilir. Suriye’de üç operasyon yapan Türkiye, Ortadoğu masasında tesirli olabilir. Bu ortada İsrail’in Türkiye ile olağanlaşmaya muhtaçlığı olmadığı argümanı epeyce zayıf. İbrahim Mutabakatları ile Tel Aviv’in eli güçlense bile, ABD ile İran’ın nükleer muahedeye dönmesi bölge istikrarlarını değiştirir. Tel Aviv, Ankara ile normalleşmede en sona kalmak istemez. Önümüzdeki aylarda her bir olağanlaşma adımı ötekini destekleyerek değerli bir değişim süreci getirecek.
KAYNAK: SABAH GAZETESİ