Haliç Üniversitesi Rektörü Zafer Utlu: Fosil kaynaklardan vazgeçmeliyiz

Sefer

Global Mod
Global Mod
Haliç Üniversitesi Rektörü Zafer Utlu Sürdürülebilir Güç Teknolojileri Konferansı Röportaj Metni:

Sürdürülebilir güç teknolojilileriyle ilgili kendi uzman görüşünüzden neler söylemek istersiniz?

Z: Malum güç insanoğlunun ömrünün vazgeçilmez bir kesimi. Bu alandaki sürdürülebilirlik ise güç kaynaklarının uzun yıllar gelecek jenerasyonlara aktarılması ve bu transfer sırasında etrafa ve insan sıhhatine rastgele bir ziyanlı yan tesiri olmadan uzun yıllar müddetince kullanılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasıdır. Güç kullanmasına baktığımızda ise şu anda dünyanın tamamında gücün yaklaşık olarak yüzde 75’i fosil kaynaklardan elde ediliyor. Fosil kaynaklardan elde edilen güç kullanıldığında bilhassa çevreyi etkileyen son derece ziyanlı tesirler ortaya çıkıyor. Bu fosil kaynaklar nedir diye bakacak olursak; petrol, doğalgaz, kömür üzere kaynaklar. Bu kaynaklar nihayetinde sona erecek. Petrol muhtemelen önümüzdeki 70 – 100 yıl içerisinde doğal gaz da keza 200-250 yıl içerisinde kesinlikle sona erecek diye kıymetlendiriyoruz. Bu kaynaklar sona ermedilk evvel onların şu anda vermiş oldukları olumsuz çevresel tesirlerin, yaymış oldukları emisyonların azaltılması hayati bir değer taşıyor zira büyük iklim krizinin en temel sebebi bu güç kaynaklarının denetimsiz kullanmasıdır.

Nedir bu sürdürülebilir güç sistemleri, özetlemek gerekirse bahseder misiniz?

Fosil kaynaklardan dünya olarak vazgeçmemiz gerekiyor. Yenilenebilir güç kaynaklarının tamamına yakınının rastgele bir çevresel olumsuz tesirleri bulunmuyor. Nedir bunlar pekala; bunlar güneş, rüzgâr, hidroelektrik santralleri, biomass, jeotermal güç, dalga gücü, gel-git gücü üzere güç çeşitleri. Bu kaynakları değerli kılan özelliği direkt doğruya tabiattan elde edilerek elektrik yahut ısı gücünü çevrilebilmesi ve tüm gereksinim alanlarında kullanılmasıdır. Güneşin ve rüzgârın hiç bir vakit yok olmayacağını düşünüyoruz. ötürüsıyla bunlardan elektrik üretim teknolojileri geliştirdiğimizde aslında sürdürülebilirliğin kendisini elde etmiş oluyoruz. Başka taraftan biomass dediğimiz atıklardan elde edilen gücün de etkin olarak kullanıldığını ve değerli bir sürdürülebilirlik sağladığını biliyoruz. Irmaklar var olduğu, yağmur yağdığı ve barajlar dolduğu sürece mutlak surette hidroelektrik santrallerinden elektrik üretimi her vakit gerçekleşecektir. İşte sürdürülebilir güç dediğimiz nokta burada başlıyor. Evet, elektrik gücünü, ısı gücünü üretebiliyoruz. Fakat buradaki eza bu üretilen elektrik ve ısı gücünün depolanamama özelliği olarak karşımıza çıkıyor. Bizim en büyük problemimiz bu. Bu depolanamama özelliğini ortadan kaldırmak için de bir daha bu teknolojilerin içerisinde yer alan güç depolama sistemlerini ortaya çıkartıyoruz. bu biçimdelikle güç ve ısı depolama teknolojileri ile birlikte, yenilenebilir güç kaynaklarından elde ettiğimiz elektriği/ısıyı sonrasındasında gereksinimimiz olduğu zaman kullanılacak bir hale getirmiş oluyoruz.

Peki öncelikli olarak neler yapılması gerekiyor bu konunun çözümü için?

Z: Şu anki mevcut fosil yakıtlarla elde ettiğiniz enerji türleriyle çevreyi koruyamayacağınız gibi enerji ihtiyaçlarının tamamında, en başta da kendi enerji üretimi olmayan ülkelerde ciddi ekonomik sorunlarla karşılaşılacağı artık fazlaca belirgin bir biçimde ortadadır. Ortak amacımız, enerji türlerini doğrudan doğruya doğadan almak suretiyle elektrik enerjisine, ısı enerjisine çevirmek ve bunların aktif olarak insanoğlunun hayatına girmesini sağlamak olmalı. Bununla ilgili uluslararası kuruluşların çalışmaları ile yenilenebilir enerjilerin kullanmasının yaygınlaştırılması konusunda biroldukça aktif ve etkin politik uygulamalar bulunuyor. Fakat bunu daha ileri götürmenin gereksinimi şurada ortaya çıkıyor: birincisi enerjiyi aktif, etkin olarak kullanmak, ikincisi ise bunların depolanabilme özelliklerini ortaya çıkartabilmek. Bunun arasında mutlak suretle yapılması gerekenler bilimsel ve teknolojik çalışmalardır. En sıradan örnek ile evvelinde hidrojenden enerji üretimi diye bir sistem yoktu. Bu sistemlerin hepsi son 25 yılda yapılmış olan bilimsel çalışmaların kararıdur. 1970 yılındaki büyük enerji ve petrol krizinin neredeyse benzeri hatta daha büyüğü bugün kapımızı çalmış durumda. Mevcut politik durumlardan ötürü şu anda bu büyük olası krizle iç içe yaşıyoruz. Buradaki temel nokta, üstü kapalı bir savaş kararında enerji tutarlarının en üst seviyelere kadar çıkması ve buradaki tüm bağımlılığın özellikle fosil kaynak dediğimiz doğal gaz ve petrol üzerine yoğunlaştırılmış olması. Birfazlaca ülkede enerji sıkıntısı başlamış durumda. Kendi enerji çeşitliliğini veya yenilenebilir enerji kullanmasını, sürdürülebilir enerji teknolojilerinin çeşitli türlerini kendi içerisinde bulunduran ülkelerde bu enerji krizi daha az hissedilecektir. ötürüsıyla bu krizleri aşmanın temel yolu dünyayı fosil kaynakların bağımlılığından kurtarmaktır. SET2022 Konferansının önemi de bu biçimdesi bir dönemde aktif çalışmalarını yapıyor olması. Bu zorlu evrensel süreç yaşanırken, dünyanın geleceğinin en temel meselelerinden birine bilimsel ve rasyonel bir açıdan bakması ve sonuç odaklı olması oldukca önemli bir kazanımdır.

Bu konferansın önemi nedir? Global düzeyde katılımcıların olduğu bu konferansın sürdürülebilir enerjilere katkısını açıklar mısınız?

Z: Normal şartlarda bu konferansı 2020 yılında yapmamız gerekiyordu. Pandemi niçiniyle iki sefer ertelendi. Online konferans şeklinde de yapılabilirdi fakat konferansın en fayda sağlayıcı özelliklerinden biri olarak, bu çalışmaların yüz yüze, bilim insanlarının bilgi aktarımlarını interaktif bir biçimde bire bir yapmalarını istememizdir. O niçinle iki yıl süresince ertelemek zorunda kaldık. Bu yıl 19. kez düzenlenen, köklü bir geçmişe sahip olan konferansın bu yılki organizasyonuna 62 farklı ülkeden 400’ün üzerinde bildiri ve 760 civarında uluslararası yazar katılıyor. Konferans başkanlığını bu alanda öncü bir bilim insanı olan ve Dünya Sürdürülebilir Enerji Teknolojileri Topluluğu’nun genel başkanlığını yapan Profesör Safa Rıfat ile beraber yürütüyorum. Sayın Rıffat bununla birlikte mühendislik alanında dünyadaki en seçkin 100 bilim insanından bir tanesidir. Diğer yandan ana konuşmacı dediğimiz, son teknolojiyi ve bilimi aktaracak olan 8 üst düzey ve 20’ye yakın davetli konuşmacımız yer alıyor. Ana konuşmacıların tamamı dünyada mühendislik alanında en iyi 100 isim içinde yer alan bilim insanlarından oluşuyor. Bunlardan bir tanesi dünyada bu alanda en iyi üç bilim insanından biri olarak gösterilen ve Türk vatandaşı olmakla beraber Kanada’da bakılırsav yapan bir akademisyen olan Prof. Dr İbrahim Dinçer dir. İngiltere’den Abu Bakr Bahaj, Yaşar Üniversitesi akademisyenlerinden Arif Hepbaşlı, Japonyadan Hiroshi Yamaguchi diğer önemli konuşmacıları oluşturuyor. Akademik ve bilimsel anlamda üstün çalışmaların tartışılacağı, geniş tabanlı ve dolu dolu oturumlar düzenlenmesi planlandı. Pandemi daha sonrası geniş kapsamlı, yüz yüze, bilimsel ve uluslararası bir toplantı olarak, bu kadar geniş katılımlı bir bilimsel toplantı hemen hemen yapılmamıştır.

Bu uluslararası konferansın Türkiye’de yapılacak olması, Türkiye’deki sürdürülebilir enerji çalışmalarına nasıl katkı sağlayacaktır? Konferansın ülkemiz açısından önemi nedir size bakılırsa?

Z: Bu konferansı yapabilmek için bundan önceki konferansa, bir daha sonraki konferansa talip olan ülkeler ile üniversiteler davet ediliyor ve bunlar kendi alanlarında yaptıkları sunumlarla üst düzey bir komite tarafınca seçiliyor. Biz bu konferansı Türkiye’ye alabilmek için 2019 yılında Malezya’da yapılan konferansa katıldık. O konferansta ben Türkiye adına ve üniversite adına bir sunum yapmıştım. Bu kapsamda beş üniversitenin içerisinden en iyi olarak bizim üniversitemiz seçildiği için konferansın bu yılki ev sahibi olarak burada yapma hakkını elde ettik.

Bunun özellikle Türkiye’de yapılıyor olması, enerji konusunda hem Türkiye’de yapılan bilimsel çalışmaları bir merkeze taşımak aynı zamanda tüm uluslararası bilim insanlarını İstanbul gibi dünyanın merkezde toplamak, Türkiye’ye evrensel düzeyde bir saygınlık sağlayacaktır. Ayıca ülke turizmine de ciddi bir katma değer sağlayacaktır. aynı zamanda bilimsel çalışmaların artması ya da hızlanması açısından da ülkemize farklı bir vizyon kazandıracaktır. Tabi bunun büyük bir enerji krizinin tam ortasında olduğumuz bir dönemde olması da gayet önemli bir kazanım olacaktır.

Bu konferanstan sürdürülebilir enerji teknolojileri anlamında nasıl bir fayda çıkmasını ön görüyorsunuz?

Z: Birincisi, her şeydilk önce yeni bilimsel çalışmaların neler olduğunu oldukça net bir biçimde nazaranbileceğiz. İkincisi, bu çalışmaların teknolojiye dönüşüm oranlarının ne olabileceğini, yapılan konuşmalardan net olarak ortaya çıkarabileceğiz. Bu bilimsel çalışmaları ilerleyen süreç içerisinde geliştirebilir ve bunlarla gerekli ikili iş birliklerini sağlayarak sürdürülebilir enerjiler konusunda bir yol haritası çıkarabiliriz. Bu konuda lider konuma geçebilir ve bu çalışmaları teknolojiye dönüştürmek noktasında alacağımız desteklerle beraber bu dönüştürme işlemini ülkemizde yapabiliriz. Bu noktada, bilim insanlarına kendi ülkemizin imkanlarını tanıtmak açısından da farklı bir kazancımız olacaktır diye düşünüyorum.

Son olarak, bir akademisyen ve bilim insanı olmanın yanında, Haliç Üniversitesi Rektörü olarak bakacak olursanız, Haliç Üniversitesi’nin bu konferansa ev sahipliği yapacak olması üniversite için ne anlam ifade ediyor?

Öncelikle bu konferans akademik alanımda gerçekleşecek bir konferans ancak evrensel anlamda büyük etkileri ve neticeleri olan bir organizasyon. bu biçimde büyük kapsamlı uluslararası bir konferansa Haliç Üniversitesi olarak ev sahipliği yapacak olmamız üniversitemizin prestiji ve itibarı açısından son derece önemli bir husustur. Kapsam ve içerik bakımından bu kadar büyük bir konferansa ev sahipliği yapabilmek üniversitelerimizde fazlaca nadir biçimde gerçekleşiyor. Bizim buradaki kazancımız bir üniversite olarak bu biçimde bir konferansa ev sahipliği yapmak ve bunu uluslararası alanda ülkemizi temsilen gerçekleştirmektir. Bunu yaparken de sadece üniversite olarak değil, dünya sürdürülebilir enerji topluluğu gibi küresel bir toplulukla iş birliği yapıyor olmamız fazlaca önemlidir. Bu toplulukla beraber hareket etmek, alacağımız sonuçlar için de önemli bir etken olacaktır. Ayrıca İngiltere’nin en büyük üniversitelerinden biri olan Nottingham Üniversitesi konferans katılımcılarından bir diğeri. aynı zamanda konferansın doğrudan doğruya TÜBİTAK tarafınca bilimsel anlamda destekleniyor olması da bize farklı bir kazanım getirmektedir. Diğer taraftan Malezya, Kıbrıs ve Türkiye’den farklı üniversitelerin de aynı biçimde konferansa destekçi olarak partner olması bizim için büyük bir kazanımdır. Tüm bu kuvvetli bileşenleri en iyi biçimde değerlendireceğimizi hem Türkiye için aynı zamanda küresel anlamda sürdürülebilir enerji çalışmalarında ciddi bir ivme kazanacağımızı düşünüyorum.
 
Üst