6 muhalefet partisi önderi imzayı attı! Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in bilgileri CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, GÜZEL Parti Genel Lideri Meral Akşener, Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, Demokrat Parti Genel Lideri Gültekin Uysal, Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu ve DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan, Bilkent Otel’de “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” sunumu ve imza merasimine katıldı.
Hürmet duruşunda bulunulması ve İstiklal Marşı’nın okunmasının akabinde, metnin oluşturulması çalışmalarına katılan altı genel lider yardımcısı, harf sırasına göre metni okudu.
“ŞEFFAF VE HESAP VEREBİLİR BİR SİSTEM”
CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, “Savaşa Hayır” diyerek başladığı konuşmasında, Türkiye’nin yıllardır görmeyi umut ettiği tarihi bir çalışma için bir ortaya geldiklerini söylemiş oldu.
Yarının Türkiyesini inşa etmek için hazırladıkları Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakat metni üzerinde, demokrasinin temel prensipleri olan istişareyi ve uzlaşmayı temel alan ağır bir çalışma gerçekleştirdiklerinin altını çizen Erkek, “Bilindiği üzere Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne 16 Nisan 2017 referandumu ile geçilmiştir. Türkiye siyasi tarihinin en kıymetli anayasa değişikliklerinden biri bulunmasına karşın referandum süreci, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen olağanüstü hal kurallarında gerçekleşmiştir.” görüşünü aktardı.
bu vakitte, demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma unsurlarının yok sayıldığını, anayasa değişikliğinin geniş toplum kısımlarıyla, siyasi partilerle, sivil toplum kuruluşlarıyla, üniversitelerin anayasa kürsüleriyle ve barolarla müzakere edilmediğini savunan Erkek, şu biçimde devam etti:
“İki partinin genel liderinin belirlediği dar bir kurul tarafınca hazırlanan bu anayasa değişikliği, demokratik bir formda müzakere edilmeden, kurulda ve Genel Kurul’da 41 gün üzere kısa bir müddetde kabul edilmiştir. Devletin tüm imkanları ‘Evet’ kampanyası için seferber edilmiş, muhalefet partileri ile sivil toplum örgütlerinin toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları bile kısıtlanmıştır. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi niye yanlıştır? Bu sistem, idarede kişiselliğe ve keyfiliğe yol açmış, cumhurbaşkanına yasama, yürütme ve yargıyı güdümü altına almasını sağlayan epey geniş ve kontrolsüz yetkiler tanıyarak otoriter bir idare yaratmıştır. Bizler, anayasal devlet anlayışına karşıt, demokratik hukuk devletini temelinden zedeleyen ve egemenliği kişiselleştiren bu sisteme karşı çıkıyoruz.”
CHP’li Muharrem Erkek, Türkiye’nin en derin siyasi ve ekonomik krizlerinden birini yaşadığını ileri sürerek, “Söz veriyoruz, hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı temeline dayanan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de, temel hak ve özgürlüklerin tamamını ve kurumsal kültürün hakimiyetini garanti altına alacağız. Bizler, ortak idealimiz olan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, milletimize ve gelecek kuşaklara barış ve huzur getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz.” diye konuştu.
“SEÇİM BARAJINI YÜZDE 3’E DÜŞÜRECEĞİZ”
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu da Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile TBMM’nin temsil yeteneğinin arttırılacağını, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme fonksiyonlarının tesirli kılınacağını, bu biçimdece yasama organının daha demokratik ve daha tesirli olmasının sağlanacağını söylemiş oldu.
Yeneroğlu, şöyleki devam etti:
“Temsil gücünü arttırmak, temsilde adaleti ve çoğulcu demokrasiyi sağlamak hedefiyle seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz. Yurt haricinde mukim 6 milyondan fazla vatandaşımızın Mecliste temsilinin sağlanabilmesi için yurt dışı seçim etrafı oluşturacağız. Siyasi partilere ve adaylara yapılan belli ölçünün üstündeki bağışların ve seçim devirlerinde yapılan tüm harcamaların kamuoyuna açıklanmasını mecburî tutacağız. En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde en az yüzde 1 oy alan siyasi partiler Hazine yardımından yaralanmaya hak kazanacak. Demokrasinin özüyle bağdaşmayan torba kanun uygulamasına son vereceğiz. Bakanlar Konseyinin kanun kararında kararname çıkarma yetkisini, yetki kanununa dayanması, Meclis tarafınca konusu, hudutları ve mühleti açıkça belirtilmesi kaidesiyle kabul ediyoruz. Temel hak ve özgürlüklerin ise kararnamelerle düzenlenmesine müsaade vermeyeceğiz. Cumhurbaşkanının, Meclisin yasama fonksiyonunu zayıflatan veto yetkisine son vereceğiz. Kanun üretim sürecinde, ilgili sivil toplum ve meslek kuruluşlarının görüşlerine başvurulmasını sağlayacağız. Meclisin kontrol yetkisini güçlendireceğiz. Yazılı soru önergelerine müddeti içerisinde karşılık verilmemesi halinde ilgili bakana yaptırım uygulanmasını sağlayacağız. Meclis bünyesinde Kesin Hesap Kurulu kuracağız. Kurulunun Lideri ana muhalefet partisinden olacak.”
“CUMHURBAŞKANININ MİSYON MÜHLETİ 7 YIL OLACAK”
Demokrat Parti Genel Lider Yardımcısı Bülent Şahinalp ise hesap verebilir bir yürütme organı oluşturacaklarını belirterek, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde yürütme organının, devletin ve milletin birliğini temsil eden, tarafsız, siyasi sorumluluğu olmayan cumhurbaşkanı ile yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadı olan, yasama organının ortasından çıkan ve Meclise karşı siyasi sorumluluğu bulunan Bakanlar Şurasından oluşacağını bildirdi.
Şahinalp, şunları kaydetti:
“Bu sayede, cumhurbaşkanı, kendisinden beklenen uzlaştırıcı hakem rolünü üstlenebilecek, cumhurbaşkanlığı devletin ve milletin birliğini temsil etmesi emeliyle tarafsız ve partilerüstü bir yapıya kavuşturulacaktır. Cumhurbaşkanı ile Meclisin misyon müddetlerinin ayrıştırılması gayesiyle cumhurbaşkanının nazaranv mühletini 7 yıl olarak belirleyeceğiz. Cumhurbaşkanının sırf bir devir için seçilmesi kuralını getireceğiz. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin var ise partisi ile ilişiği kesilecek ve bakılırsavi sona eren cumhurbaşkanı faal siyasette tekrar bakılırsav alamayacak.
“OHAL YETKİSİ BAKANLAR ŞURASI’NA İLİŞKİN OLACAK”
Yürütmeye dair icrai yetkiler, TBMM’ye karşı siyasi sorumluluğu Bakanlar Şurası tarafınca kullanılacak. Başbakan, parlamenter sistem gelenek ve unsurlarına uygun olarak TBMM üyeleri içinden belirlenecek. Başbakanın belirlenmesi bakımından, cumhurbaşkanı Mecliste en epeyce milletvekiline sahip siyasi partiye hükümeti kurma nazaranvini verecek. Hükümetin Anayasa’da öngörülen müddette kurulamaması halinde bu vazife, milletvekili sayısıyla yanlışsız orantılı olarak başka siyasi partilere sırasıyla verilecek. Bakanlar, TBMM üyeleri yahut muhtaçlık duyulduğu takdirde milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olan bireyler içinden, başbakan tarafınca atanacak. Yürütme başlığı altında ele aldığımız öbür bir husus ise olağanüstü Hal İdaresi. Buna bakılırsa, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de, cumhurbaşkanının ya da bakanlar şurasının tek başına OHAL ilan etme yetkisi olmayacaktır. olağanüstü hal ilan etme yetkisi, cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar heyetine ilişkin olacaktır. Bu yetki, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına tabi tutulacak.”
“HSK KALDIRILACAK”
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in en değerli başlıklarından birisini de bağımsız ve tarafsız yargının oluşturduğunu söylemiş oldu.
Hakimlik teminatını güçlendireceklerini ve yargıçlara coğrafik teminat garantisi sağlayacaklarını bildiren Sefer Üstün, “Hakimlik ile savcılık mesleklerini, tam bağımsızlık için birbirinden ayıracağız. Yargıçların idari misyonları tarafından Adalet Bakanlığına bağlı olduğuna ait Anayasa kararını kaldıracağız.” dedi.
Tutuklamanın istisna olması prensibinin titizlikle uygulanması için gerekli önlemleri alacaklarını vurgulayan Üstün, şunları kaydetti:
“Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ile uyumlu kararlar alınmasını ve bu mahkemeler tarafınca verilen kararların derhal uygulanmasını sağlayacak düzenlemeler yapacağız. Yargıçların terfilerinde, verdikleri kararların Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ahengini temel ölçütlerden biri olarak kabul edeceğiz. Yargıçlar ve Savcılar Heyetinde değişikliklere gideceğiz. Bu doğrultuda, hakimlik mesleği ile savcılık mesleğini birbirinden ayıracağız. Yargıçlar ve Savcılar Konseyini kaldıracak, Yargıçlar Heyeti ve Savcılar Konseyi halinde iki farklı şura oluşturacağız. Çoğulculuğun, hesap verebilirliğin ve demokratik meşruiyetin sağlanması için yüksek yargı şuralarında üyelerin yarısının Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafınca üçte iki nitelikli sıklıkla seçilmesini sağlayacağız. Üyelerin başka yarısı ise Yargıtay, Danıştay, Türkiye Barolar Birliği, isimli ve idari yargı birinci sınıf hakim ve savcılar tarafınca, kendi mensupları içinden direkt seçilecektir.
Bağımsızlık unsurunun güçlendirilmesi için Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Yargıçlar Konseyinde yer almayacaktır. Yüksek yargı heyetlerinin disiplin kararları da yargı kontrolüne açık hale getirilecek. Avukatlık mesleğinin bağımsız ve özgür bir biçimde icra edilmesi için gerekli önlemleri alacağız. Çoklu baro uygulamasına son vereceğiz. Baro ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet prensibini temel alacağız.”
Anayasa Mahkemesinde iptal davası açabileceklerin kapsamını genişleteceklerini duyuran Üstün, Anayasa Mahkemesinin üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olmasını zarurî tutacaklarını belirtti.
Üstün, “Mahkeme üyelerinin Meclis tarafınca, Danıştay, Yargıtay, Sayıştay, Türkiye Barolar Birliği ve Üniversiteler Ortası Şura tarafınca belirlenen üç katı aday içerisinden üçte iki nitelikli sıklıkla seçilmesini sağlayacağız. Üç üye ise farklı kaynaklardan gelecek biçimde cumhurbaşkanı tarafınca seçilecektir. YSK idari ve yargısal bakılırsavleri bakımından iki daireye ayrılacak. Sayıştayı Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenleyeceğiz.” diye konuştu.
“EĞİTİM MÜFREDATINA İNSAN HAKLARI VE KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ DERSLERİ”
ÂLÂ Parti Hukuk ve Adalet Siyasetleri Lideri Bahadır Fazilet, sistemle demokratik hukuk devletinin güçlendirilmesini de temel aldıklarını tabir etti.
Fikir ve söz, toplantı ve şov yürüyüşü ile örgütlenme özgürlüklerinin kullanmasını engelleyen ya da ölçüsüz biçimde sonlandıran mevzuatın bir daha düzenleneceğini belirten Fazilet, “Demokratik toplumun gereklerine uygun olarak bu özgürlüklerin üstündeki her türlü baskıya son vereceğiz.” dedi.
Fazilet, tabir özgürlüğünün, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatları yeterince şiddete teşvik, nefret söylemi ya da kişilik haklarına akın durumları haricinde sınırlandırılmayacağını vurguladı.
İnternet mevzuatını, memleketler arası standartlara uygun olarak, tabir özgürlüğünü kısıtlamayacak ve kişilik haklarını ihlal etmeyecek biçimde bir daha düzenleyeceklerini bildiren Fazilet, toplantı ve şov yürüyüşü hakkına ait mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve AİHM içtihatları ışığında bir daha düzenleyerek bu hakla ilgili bildirim uygulamasının yönetim tarafınca keyfi biçimde kullanılmasını engelleyeceklerini söylemiş oldu.
Fazilet, toplumun ve hayatın her alanında, tüm karar alma düzeneklerinde kadın-erkek eşitliğini sağlamayı ve muhafazayı öncelikli bir devlet siyaseti haline getireceklerini belirterek, bu hususta yasal ve yapısal tüm gereklilikleri sağlayacaklarını kaydetti.
Bayana yönelik şiddetle aktif biçimde uğraş edileceğinin altını çizen Fazilet, şiddetin önlenmesi ismine milletlerarası mukaveleler ve ulusal mevzuat kararlarının tesirli bir biçimde uygulanacağını, bayana karşı işlenen hatalarla ilgili Türk Ceza Kanunu’nda gerekli düzenlemelerin derhal yapılacağını tabir etti. Fazilet, “Failler için caydırıcı cezalar öngörülecek, uygulanan indirim sebepleri bir daha düzenlenecektir.” dedi.
Eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren “insan hakları ve kadın-erkek eşitliği” dersleri konulacağını belirten Fazilet, kız çocuklarının eğitim hakkının teminat altına alınacağını ve bu hakka erişimin önündeki tüm manilerin kaldırılacağını vurguladı.
Basına nazaranvini özgür bir biçimde yapacağı inançlı, çoğulcu ve elverişli bir ortam sağlanacağının altını çizen Fazilet, şu biçimde devam etti:
“Gazetecilere karşı ceza soruşturmasına münasebet yapılan mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve AİHM içtihatları çerçevesinde bir daha düzenleyeceğiz. TRT’yi ve Anadolu Ajansını, bağımsızlık ve tarafsızlık temellerine nazaran bir daha yapılandıracağız. Keyfi akreditasyon kararlarına son verip, basın kartlarının verilmesinde meslek kuruluşlarına belirleyici bir rol vereceğiz. Medya sahipliği ve finansmanını şeffaf hale getirecek, medyada tekelleşmeyi ve kartelleşmeyi önlemek gayesiyle yasal ve yapısal önlemler alacağız.”
Radyo ve Televizyon Üst Heyetinin bakılırsavini bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal ve yapısal değişiklikler yapılacağını bildiren Fazilet, üyelerin, üye yapısında çoğulculuğu sağlamak üzere, alanında uzman şahıslar ve meslek kuruluşları temsilcileri içinden Meclis tarafınca nitelikli sıklıkla seçileceğini tabir etti.
Fazilet, Basın İlan Kurumunun yapısı ve üye seçiminin basın özgürlüğüne uygun biçimde bir daha düzenleneceğini belirtti.
Demokratik toplumun asli bir ögesi olan sivil toplum kuruluşlarına yönelik ayrımcılığa ve baskıya da son vererek, bu kuruluşların faaliyetlerini keyfi bir halde engelleyen düzenlemeleri kaldıracaklarını bildiren Fazilet, bu kuruluşların özgürce çalışabileceği inançlı, çoğulcu ve elverişli bir ortam oluşturulacağını söylemiş oldu.
Etraf haklarına ait anayasal ve yasal düzenlemelerin memleketler arası hukukla uyumlu hale getirileceğini tabir eden Fazilet, doğal ömür kaynakları ve etrafın korunması konusundaki devletin yükümlülüklerinin Anayasa’da açık biçimde düzenleneceğine işaret etti. Fazilet, “Yargı sisteminde etraf konusunda uzmanlaşmış yargıçların bakılırsav yapacağı Etraf Mahkemeleri kuracağız.” diye konuştu.
“KAYYUM UYGULAMALARINA SON VERECEĞİZ, YÖK KALKACAK”
Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya, kamu idaresine eşitlik, tarafsızlık, liyakat, hukuka uygunluk ve şeffaflık unsurlarının hakim kılınacağını belirtti.
Tüm kamu kurumlarının, işlev ve etkinliklerini gözden geçirerek gereksinimler doğrultusunda bir daha yapılandırılacağını tabir eden Kaya, bu bağlamda paralel bütün kurum ve heyetlerin faaliyetlerine son vereceklerini kaydetti.
Kamu idaresinde bayan yöneticilerin sayısını arttıracaklarını aktaran Kaya, kamu bakılırsavine alınmada her kademede liyakat ve eşitlik prensiplerinin hakim kılınacağını lisana getirdi.
Kaya, “Mülakat uygulamalarına son vererek yazılı imtihan sonuçlarını temel alacağız.” dedi.
Yolsuzlukla çaba edileceğini belirten Kaya, Kamu İhale Kanunu’nun yenilenerek ihale mevzuatının tek kanunda düzenleneceği bilgisini paylaştı.
Lokal idarelerin yetki ve sorumluluklarını artıracaklarını lisana getiren Kaya, merkezi idarenin mahallî idareler üstündeki idari kontrolünün hudutlarını açıkça belirleyerek yerindelik kontrolü manasına gelen vesayet uygulamalarına son vereceklerini söylemiş oldu.
Lokal idarelere, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan hissesi arttıracaklarını tabir eden Kaya, “Seçimle gelenin seçimle gitmesini garanti altına alacağız. Lokal idarelerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son vereceğiz.” dedi.
Yüksek öğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, idari ve mali özerkliklerini de Anayasal teminat altına alınacağını lisana getiren Kaya, “Yükseköğretim Heyetini kaldırarak yerine yetkileri uyum misyonu ile sonlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet aslına dayanılarak seçildiği üniversiteler ortası bir konsey tesis edeceğiz. Öğretim üyelerinin kendi üniversitelerinin rektörünü seçmesine imkan sağlayacağız. Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının, ilgili fakültenin niteliğine uygun olması aslını temin edeceğiz.” formunda konuştu.
Merkez Bankası başta olmak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiç bir uygulamaya ve düzenlemeye yer vermeyeceklerini vurgulayan Kaya, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de milletvekillerinin, bakanların, siyasi parti genel merkez yöneticilerinin ve belediye liderlerinin nazaranvlerini yerine getirirken uymaları gereken siyasi etik unsurlarının düzenlenmesi hedefiyle Siyasi Etik Kanunu hazırlayacağız.” dedi.
Genel lider yardımcılarının sunumunun akabinde sahneye masa konulan masaya geçen altı genel lider mutabakat metnini imzaladı.
Hürmet duruşunda bulunulması ve İstiklal Marşı’nın okunmasının akabinde, metnin oluşturulması çalışmalarına katılan altı genel lider yardımcısı, harf sırasına göre metni okudu.
“ŞEFFAF VE HESAP VEREBİLİR BİR SİSTEM”
CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, “Savaşa Hayır” diyerek başladığı konuşmasında, Türkiye’nin yıllardır görmeyi umut ettiği tarihi bir çalışma için bir ortaya geldiklerini söylemiş oldu.
Yarının Türkiyesini inşa etmek için hazırladıkları Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakat metni üzerinde, demokrasinin temel prensipleri olan istişareyi ve uzlaşmayı temel alan ağır bir çalışma gerçekleştirdiklerinin altını çizen Erkek, “Bilindiği üzere Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne 16 Nisan 2017 referandumu ile geçilmiştir. Türkiye siyasi tarihinin en kıymetli anayasa değişikliklerinden biri bulunmasına karşın referandum süreci, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen olağanüstü hal kurallarında gerçekleşmiştir.” görüşünü aktardı.
bu vakitte, demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma unsurlarının yok sayıldığını, anayasa değişikliğinin geniş toplum kısımlarıyla, siyasi partilerle, sivil toplum kuruluşlarıyla, üniversitelerin anayasa kürsüleriyle ve barolarla müzakere edilmediğini savunan Erkek, şu biçimde devam etti:
“İki partinin genel liderinin belirlediği dar bir kurul tarafınca hazırlanan bu anayasa değişikliği, demokratik bir formda müzakere edilmeden, kurulda ve Genel Kurul’da 41 gün üzere kısa bir müddetde kabul edilmiştir. Devletin tüm imkanları ‘Evet’ kampanyası için seferber edilmiş, muhalefet partileri ile sivil toplum örgütlerinin toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları bile kısıtlanmıştır. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi niye yanlıştır? Bu sistem, idarede kişiselliğe ve keyfiliğe yol açmış, cumhurbaşkanına yasama, yürütme ve yargıyı güdümü altına almasını sağlayan epey geniş ve kontrolsüz yetkiler tanıyarak otoriter bir idare yaratmıştır. Bizler, anayasal devlet anlayışına karşıt, demokratik hukuk devletini temelinden zedeleyen ve egemenliği kişiselleştiren bu sisteme karşı çıkıyoruz.”
CHP’li Muharrem Erkek, Türkiye’nin en derin siyasi ve ekonomik krizlerinden birini yaşadığını ileri sürerek, “Söz veriyoruz, hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı temeline dayanan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de, temel hak ve özgürlüklerin tamamını ve kurumsal kültürün hakimiyetini garanti altına alacağız. Bizler, ortak idealimiz olan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, milletimize ve gelecek kuşaklara barış ve huzur getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz.” diye konuştu.
“SEÇİM BARAJINI YÜZDE 3’E DÜŞÜRECEĞİZ”
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu da Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile TBMM’nin temsil yeteneğinin arttırılacağını, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme fonksiyonlarının tesirli kılınacağını, bu biçimdece yasama organının daha demokratik ve daha tesirli olmasının sağlanacağını söylemiş oldu.
Yeneroğlu, şöyleki devam etti:
“Temsil gücünü arttırmak, temsilde adaleti ve çoğulcu demokrasiyi sağlamak hedefiyle seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz. Yurt haricinde mukim 6 milyondan fazla vatandaşımızın Mecliste temsilinin sağlanabilmesi için yurt dışı seçim etrafı oluşturacağız. Siyasi partilere ve adaylara yapılan belli ölçünün üstündeki bağışların ve seçim devirlerinde yapılan tüm harcamaların kamuoyuna açıklanmasını mecburî tutacağız. En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde en az yüzde 1 oy alan siyasi partiler Hazine yardımından yaralanmaya hak kazanacak. Demokrasinin özüyle bağdaşmayan torba kanun uygulamasına son vereceğiz. Bakanlar Konseyinin kanun kararında kararname çıkarma yetkisini, yetki kanununa dayanması, Meclis tarafınca konusu, hudutları ve mühleti açıkça belirtilmesi kaidesiyle kabul ediyoruz. Temel hak ve özgürlüklerin ise kararnamelerle düzenlenmesine müsaade vermeyeceğiz. Cumhurbaşkanının, Meclisin yasama fonksiyonunu zayıflatan veto yetkisine son vereceğiz. Kanun üretim sürecinde, ilgili sivil toplum ve meslek kuruluşlarının görüşlerine başvurulmasını sağlayacağız. Meclisin kontrol yetkisini güçlendireceğiz. Yazılı soru önergelerine müddeti içerisinde karşılık verilmemesi halinde ilgili bakana yaptırım uygulanmasını sağlayacağız. Meclis bünyesinde Kesin Hesap Kurulu kuracağız. Kurulunun Lideri ana muhalefet partisinden olacak.”
“CUMHURBAŞKANININ MİSYON MÜHLETİ 7 YIL OLACAK”
Demokrat Parti Genel Lider Yardımcısı Bülent Şahinalp ise hesap verebilir bir yürütme organı oluşturacaklarını belirterek, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde yürütme organının, devletin ve milletin birliğini temsil eden, tarafsız, siyasi sorumluluğu olmayan cumhurbaşkanı ile yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadı olan, yasama organının ortasından çıkan ve Meclise karşı siyasi sorumluluğu bulunan Bakanlar Şurasından oluşacağını bildirdi.
Şahinalp, şunları kaydetti:
“Bu sayede, cumhurbaşkanı, kendisinden beklenen uzlaştırıcı hakem rolünü üstlenebilecek, cumhurbaşkanlığı devletin ve milletin birliğini temsil etmesi emeliyle tarafsız ve partilerüstü bir yapıya kavuşturulacaktır. Cumhurbaşkanı ile Meclisin misyon müddetlerinin ayrıştırılması gayesiyle cumhurbaşkanının nazaranv mühletini 7 yıl olarak belirleyeceğiz. Cumhurbaşkanının sırf bir devir için seçilmesi kuralını getireceğiz. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin var ise partisi ile ilişiği kesilecek ve bakılırsavi sona eren cumhurbaşkanı faal siyasette tekrar bakılırsav alamayacak.
“OHAL YETKİSİ BAKANLAR ŞURASI’NA İLİŞKİN OLACAK”
Yürütmeye dair icrai yetkiler, TBMM’ye karşı siyasi sorumluluğu Bakanlar Şurası tarafınca kullanılacak. Başbakan, parlamenter sistem gelenek ve unsurlarına uygun olarak TBMM üyeleri içinden belirlenecek. Başbakanın belirlenmesi bakımından, cumhurbaşkanı Mecliste en epeyce milletvekiline sahip siyasi partiye hükümeti kurma nazaranvini verecek. Hükümetin Anayasa’da öngörülen müddette kurulamaması halinde bu vazife, milletvekili sayısıyla yanlışsız orantılı olarak başka siyasi partilere sırasıyla verilecek. Bakanlar, TBMM üyeleri yahut muhtaçlık duyulduğu takdirde milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olan bireyler içinden, başbakan tarafınca atanacak. Yürütme başlığı altında ele aldığımız öbür bir husus ise olağanüstü Hal İdaresi. Buna bakılırsa, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de, cumhurbaşkanının ya da bakanlar şurasının tek başına OHAL ilan etme yetkisi olmayacaktır. olağanüstü hal ilan etme yetkisi, cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar heyetine ilişkin olacaktır. Bu yetki, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına tabi tutulacak.”
“HSK KALDIRILACAK”
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in en değerli başlıklarından birisini de bağımsız ve tarafsız yargının oluşturduğunu söylemiş oldu.
Hakimlik teminatını güçlendireceklerini ve yargıçlara coğrafik teminat garantisi sağlayacaklarını bildiren Sefer Üstün, “Hakimlik ile savcılık mesleklerini, tam bağımsızlık için birbirinden ayıracağız. Yargıçların idari misyonları tarafından Adalet Bakanlığına bağlı olduğuna ait Anayasa kararını kaldıracağız.” dedi.
Tutuklamanın istisna olması prensibinin titizlikle uygulanması için gerekli önlemleri alacaklarını vurgulayan Üstün, şunları kaydetti:
“Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ile uyumlu kararlar alınmasını ve bu mahkemeler tarafınca verilen kararların derhal uygulanmasını sağlayacak düzenlemeler yapacağız. Yargıçların terfilerinde, verdikleri kararların Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ahengini temel ölçütlerden biri olarak kabul edeceğiz. Yargıçlar ve Savcılar Heyetinde değişikliklere gideceğiz. Bu doğrultuda, hakimlik mesleği ile savcılık mesleğini birbirinden ayıracağız. Yargıçlar ve Savcılar Konseyini kaldıracak, Yargıçlar Heyeti ve Savcılar Konseyi halinde iki farklı şura oluşturacağız. Çoğulculuğun, hesap verebilirliğin ve demokratik meşruiyetin sağlanması için yüksek yargı şuralarında üyelerin yarısının Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafınca üçte iki nitelikli sıklıkla seçilmesini sağlayacağız. Üyelerin başka yarısı ise Yargıtay, Danıştay, Türkiye Barolar Birliği, isimli ve idari yargı birinci sınıf hakim ve savcılar tarafınca, kendi mensupları içinden direkt seçilecektir.
Bağımsızlık unsurunun güçlendirilmesi için Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Yargıçlar Konseyinde yer almayacaktır. Yüksek yargı heyetlerinin disiplin kararları da yargı kontrolüne açık hale getirilecek. Avukatlık mesleğinin bağımsız ve özgür bir biçimde icra edilmesi için gerekli önlemleri alacağız. Çoklu baro uygulamasına son vereceğiz. Baro ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet prensibini temel alacağız.”
Anayasa Mahkemesinde iptal davası açabileceklerin kapsamını genişleteceklerini duyuran Üstün, Anayasa Mahkemesinin üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olmasını zarurî tutacaklarını belirtti.
Üstün, “Mahkeme üyelerinin Meclis tarafınca, Danıştay, Yargıtay, Sayıştay, Türkiye Barolar Birliği ve Üniversiteler Ortası Şura tarafınca belirlenen üç katı aday içerisinden üçte iki nitelikli sıklıkla seçilmesini sağlayacağız. Üç üye ise farklı kaynaklardan gelecek biçimde cumhurbaşkanı tarafınca seçilecektir. YSK idari ve yargısal bakılırsavleri bakımından iki daireye ayrılacak. Sayıştayı Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenleyeceğiz.” diye konuştu.
“EĞİTİM MÜFREDATINA İNSAN HAKLARI VE KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ DERSLERİ”
ÂLÂ Parti Hukuk ve Adalet Siyasetleri Lideri Bahadır Fazilet, sistemle demokratik hukuk devletinin güçlendirilmesini de temel aldıklarını tabir etti.
Fikir ve söz, toplantı ve şov yürüyüşü ile örgütlenme özgürlüklerinin kullanmasını engelleyen ya da ölçüsüz biçimde sonlandıran mevzuatın bir daha düzenleneceğini belirten Fazilet, “Demokratik toplumun gereklerine uygun olarak bu özgürlüklerin üstündeki her türlü baskıya son vereceğiz.” dedi.
Fazilet, tabir özgürlüğünün, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatları yeterince şiddete teşvik, nefret söylemi ya da kişilik haklarına akın durumları haricinde sınırlandırılmayacağını vurguladı.
İnternet mevzuatını, memleketler arası standartlara uygun olarak, tabir özgürlüğünü kısıtlamayacak ve kişilik haklarını ihlal etmeyecek biçimde bir daha düzenleyeceklerini bildiren Fazilet, toplantı ve şov yürüyüşü hakkına ait mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve AİHM içtihatları ışığında bir daha düzenleyerek bu hakla ilgili bildirim uygulamasının yönetim tarafınca keyfi biçimde kullanılmasını engelleyeceklerini söylemiş oldu.
Fazilet, toplumun ve hayatın her alanında, tüm karar alma düzeneklerinde kadın-erkek eşitliğini sağlamayı ve muhafazayı öncelikli bir devlet siyaseti haline getireceklerini belirterek, bu hususta yasal ve yapısal tüm gereklilikleri sağlayacaklarını kaydetti.
Bayana yönelik şiddetle aktif biçimde uğraş edileceğinin altını çizen Fazilet, şiddetin önlenmesi ismine milletlerarası mukaveleler ve ulusal mevzuat kararlarının tesirli bir biçimde uygulanacağını, bayana karşı işlenen hatalarla ilgili Türk Ceza Kanunu’nda gerekli düzenlemelerin derhal yapılacağını tabir etti. Fazilet, “Failler için caydırıcı cezalar öngörülecek, uygulanan indirim sebepleri bir daha düzenlenecektir.” dedi.
Eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren “insan hakları ve kadın-erkek eşitliği” dersleri konulacağını belirten Fazilet, kız çocuklarının eğitim hakkının teminat altına alınacağını ve bu hakka erişimin önündeki tüm manilerin kaldırılacağını vurguladı.
Basına nazaranvini özgür bir biçimde yapacağı inançlı, çoğulcu ve elverişli bir ortam sağlanacağının altını çizen Fazilet, şu biçimde devam etti:
“Gazetecilere karşı ceza soruşturmasına münasebet yapılan mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve AİHM içtihatları çerçevesinde bir daha düzenleyeceğiz. TRT’yi ve Anadolu Ajansını, bağımsızlık ve tarafsızlık temellerine nazaran bir daha yapılandıracağız. Keyfi akreditasyon kararlarına son verip, basın kartlarının verilmesinde meslek kuruluşlarına belirleyici bir rol vereceğiz. Medya sahipliği ve finansmanını şeffaf hale getirecek, medyada tekelleşmeyi ve kartelleşmeyi önlemek gayesiyle yasal ve yapısal önlemler alacağız.”
Radyo ve Televizyon Üst Heyetinin bakılırsavini bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal ve yapısal değişiklikler yapılacağını bildiren Fazilet, üyelerin, üye yapısında çoğulculuğu sağlamak üzere, alanında uzman şahıslar ve meslek kuruluşları temsilcileri içinden Meclis tarafınca nitelikli sıklıkla seçileceğini tabir etti.
Fazilet, Basın İlan Kurumunun yapısı ve üye seçiminin basın özgürlüğüne uygun biçimde bir daha düzenleneceğini belirtti.
Demokratik toplumun asli bir ögesi olan sivil toplum kuruluşlarına yönelik ayrımcılığa ve baskıya da son vererek, bu kuruluşların faaliyetlerini keyfi bir halde engelleyen düzenlemeleri kaldıracaklarını bildiren Fazilet, bu kuruluşların özgürce çalışabileceği inançlı, çoğulcu ve elverişli bir ortam oluşturulacağını söylemiş oldu.
Etraf haklarına ait anayasal ve yasal düzenlemelerin memleketler arası hukukla uyumlu hale getirileceğini tabir eden Fazilet, doğal ömür kaynakları ve etrafın korunması konusundaki devletin yükümlülüklerinin Anayasa’da açık biçimde düzenleneceğine işaret etti. Fazilet, “Yargı sisteminde etraf konusunda uzmanlaşmış yargıçların bakılırsav yapacağı Etraf Mahkemeleri kuracağız.” diye konuştu.
“KAYYUM UYGULAMALARINA SON VERECEĞİZ, YÖK KALKACAK”
Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya, kamu idaresine eşitlik, tarafsızlık, liyakat, hukuka uygunluk ve şeffaflık unsurlarının hakim kılınacağını belirtti.
Tüm kamu kurumlarının, işlev ve etkinliklerini gözden geçirerek gereksinimler doğrultusunda bir daha yapılandırılacağını tabir eden Kaya, bu bağlamda paralel bütün kurum ve heyetlerin faaliyetlerine son vereceklerini kaydetti.
Kamu idaresinde bayan yöneticilerin sayısını arttıracaklarını aktaran Kaya, kamu bakılırsavine alınmada her kademede liyakat ve eşitlik prensiplerinin hakim kılınacağını lisana getirdi.
Kaya, “Mülakat uygulamalarına son vererek yazılı imtihan sonuçlarını temel alacağız.” dedi.
Yolsuzlukla çaba edileceğini belirten Kaya, Kamu İhale Kanunu’nun yenilenerek ihale mevzuatının tek kanunda düzenleneceği bilgisini paylaştı.
Lokal idarelerin yetki ve sorumluluklarını artıracaklarını lisana getiren Kaya, merkezi idarenin mahallî idareler üstündeki idari kontrolünün hudutlarını açıkça belirleyerek yerindelik kontrolü manasına gelen vesayet uygulamalarına son vereceklerini söylemiş oldu.
Lokal idarelere, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan hissesi arttıracaklarını tabir eden Kaya, “Seçimle gelenin seçimle gitmesini garanti altına alacağız. Lokal idarelerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son vereceğiz.” dedi.
Yüksek öğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, idari ve mali özerkliklerini de Anayasal teminat altına alınacağını lisana getiren Kaya, “Yükseköğretim Heyetini kaldırarak yerine yetkileri uyum misyonu ile sonlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet aslına dayanılarak seçildiği üniversiteler ortası bir konsey tesis edeceğiz. Öğretim üyelerinin kendi üniversitelerinin rektörünü seçmesine imkan sağlayacağız. Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının, ilgili fakültenin niteliğine uygun olması aslını temin edeceğiz.” formunda konuştu.
Merkez Bankası başta olmak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiç bir uygulamaya ve düzenlemeye yer vermeyeceklerini vurgulayan Kaya, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de milletvekillerinin, bakanların, siyasi parti genel merkez yöneticilerinin ve belediye liderlerinin nazaranvlerini yerine getirirken uymaları gereken siyasi etik unsurlarının düzenlenmesi hedefiyle Siyasi Etik Kanunu hazırlayacağız.” dedi.
Genel lider yardımcılarının sunumunun akabinde sahneye masa konulan masaya geçen altı genel lider mutabakat metnini imzaladı.