Arı sokmaları çoklukla soktuğu yerde biraz şişliğe yol açarken kimi vakit de epey önemli, alerjik şok olarak tanımladığımız alerjik tepkilere niye olabilir. Arı sokmalarına bağlı önemli alerjik tepkilerin çocukların yaklaşık %1’inde ve yetişkinlerin %3’ünde görüldüğünü belirten İstanbul Alerji Kurucusu Çocuk Alerji ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akçay arı alerjileri ile ilgili değerli bilgiler verdi.
Son periyotta arı sokmaları kararı mevte kadar varabilen önemli alerjik tepkilerle ilgili haberler kararında, Çocuk Alerji ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akçay ile Pudra.com okuyucuları için rehber niteliğinde bir yazı hazırladık. Biz sorduk, Prof. Dr. Akçay yanıtladı. İşte arı sokması ve arı alerjileri hakkında her şey!
Arı sokmasında ne üzere belirtiler gelişir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasına bağlı çoklukla arının soktuğu yerde küçük bir şişlik, kızarıklık, yanma ve kaşıntı olur. Bu tepkiler ekseriyetle birkaç saat ile birkaç gün ortasında, birtakım tedbirler alarak yahut bizatihi düzelir. kimi vakit de arı sokmasına bağlı alerjik tepki görülebilmektedir.
Arı sokmasına bağlı alerji geliştiğini nasıl anlarız?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Böcek sokmalarına bağlı alerjik tepki gelişebilir. Arı sokmasına bağlı sokma yerinde şişlik 10 cm’den büyük olduğu vakit büyük bir tepki gelişmiş demektir.
Arı sokmasına bağlı alerji, sokma bölgesinin etrafında şişme ile başlar ve bu şişlik birkaç saat ortasında olur, bir ile iki gün boyunca şişlikte artış olur ve sonrasındasında üç ile on gün ortasında düzelme görülür. Büyük şişlikler her 4 şahıstan birinde görülebilir.
Büyük şişlik olması arı alerjisin önemli alerjik tepki olduğu manasına gelmez ve çabucak sonrasında da önemli alerjik tepki olacağı manasına gelmez. Arı sokmasına bağlı kimi vakit önemli alerjik tepkiler kimi vakit mevte niye olabilmektedir.
Arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepki geliştiğini nasıl anlarız?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepkiler iki tiptir. Birinci tip yalnızca ciltte görülen, ikinci tip ise nefes sıkışıklığı tansiyonda düşme formunda görülen alerjik belirtilerdir. Cildi etkileyen alerjik tepkilerde bedenimizde yaygın kurdeşen, şişlik, kaşıntı ve kızarıklık olur. Çocuklarda görülen önemli alerjik tepkiler genelde bu türlü olur. Yetişkinlerde ise bu türlü olmaz.
Yetişkinlerde arı sokmasına bağlı önemli tepki geliştiği vakit yalnızca ciltte belirti olmaz. Ciltte yaygın kurdeşen, şişlik olmasıyla bir arada, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, boğaz sıkışması, karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve tansiyonda düşme, nabızda hızlanma belirtileri görülebilmektedir.
Alerjik şok gelişen beş bireyden birinde ciltte alerjik belirtiler görülmez. Sonuç olarak çocuklarda arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepkiler ciltte görülürken yetişkinlerde, tansiyonda düşme, nabızda hızlanma, nefes sıkışması üzere belirtiler görülür.
Arı sokmasından daha sonra alerji belirtileri ne vakit ortaya çıkar?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Önemli
Arı sokmasına bağlı önemli alerji gelişme riski kimlerde yüksektir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasına bağlı yalnızca ciltte alerjik tepki belirtisi görülmüşse ilerde önemli alerjik tepki gelişme riski düşüktür. Yalnızca ciltte alerjik tepki gelişenlerden 10 bireyden birinde ilerde kalbi ve teneffüsü etkileyen tepki gelişme riski vardır. Arı sokmasına bağlı bir sefer tansiyonda düşme ve nefes sıkışması gelişmişse sonrasındasında arı sokmasına bağlı bir daha önemli alerjik tepki gelişme riski ortalama yüzde ellidir.
Arı sokmasına bağlı 10 cm’den büyük şişliği olan 10 şahıstan birinde önemli alerjik tepki gelişir. Böcek sokmasına bağlı önemli bir tepki riski olanlarda kandan kimi analizler ile önemli alerjik tepki riski kıymetlendirilmektedir. Tüm ölümcül tepkilerin yarısının, arı sokmasına evvelinde reaksiyon hikayesi olmayan bireylerde görüldüğünün de bilinmesinde yarar vardır.
Arı alerjisine karşı önemli tepki riski olanlar:
Arı alerjisinin teşhisi nasıl temalır?
Prof. Dr. Ahmet Akçay:
Böcek alerjilerinde, alerji testlerinin yalnızca böcek sokması daha sonrası alerjik şok gelişenlerde yapılması gerekir. Zira önemli alerjik tepki riski arı sokmasına bağlı yalnızca ciltte görülen önemli tepki ve büyük şişlik olanlarda düşüktür. Bu niçinle bu durumlarda alerji testi yapılması kaide değildir. Alerji testi, arıya bağlı önemli alerji gelişmeyen hastalarda tarama testi için de gerekli değildir. Arıya bağlı alerji gelişmemesine karşın alerji testlerinde arı hassasiyeti çoğunlukla vardır.
Her beş şahıstan birinde
Arı alerjisi teşhisi için hangi testler gereklidir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Teşhiste deri testi ve kan testleri kullanılmaktadır. tıpkı vakitte, kan testi hassasiyeti, deri testinden daha düşüktür. Madx Mat moleküler alerji testi ile çapraz tepki ve gerçek alerjiler ortaya çıkabilmektedir.
Arı alerjisi için herkes alerji testi yaptırmalı mı?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Hayır. Zira her 5 şahıstan birinde aslına bakarsanız arıya karşı alerji testinde hassasiyet vardır. Bu hassasiyet, alerjiye ve önemli tepkiye niye olmaz. Ölümcül tepkilerin yarısında da daha öncesinden arı sokması olmayan şahıslarda görülmektedir. Sonuç olarak şikayeti olmayan birinin arıya alerjim var mı diye test yaptırmasına gerek yoktur.
Arı sokmasında birinci yapılacak tedavi nedir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasında büyük bir şişlik gelişmişse antihistaminikler, ağrı kesiciler ve soğuk kompresler yapılabilir. Şişlik hayli büyükse, baş ve boyun üzere muhakkak bölgelerde gelişmişse kortizon tedavisi düşünülebilir. Antibiyotikler gerekli değildir.
Arının soktuğu yer haricindeki yerlerde cilt tepkisi var ise antihistaminikler üzere semptomatik tedbirler gerektirir. Kortizon tedavisine genelde gereksinim olmaz.
Alerjik şok gelişmişse birinci vakit içinderda kas içi adrenalin tedavisi uygulanır. çabucak sonrasında ambulans çağrılır ve en az 4 ila 6 saat müşahede yapılır. Tedavide konum değerlidir. Zira ayakta müdahale edilenlerde alerjik şok niçiniyle vefat riski artmaktadır. Alerjik şokta antihistaminikler, nefes açıcı tedaviler, damardan serum tedavisi ve oksijen tedavisi gerekebilir.
Acil serviste müşahede en az 4 ila 6 saat olmalıdır. Acil servisten taburcu olmadan evvel, alerjik şok tepkisi olan hastalara tabiatıyla enjekte edilebilir adrenalin reçete edilmelidir.
Arı alerjisi olanlar yanında adrenalin acil iğnesi taşırsa vefatlar engellenebilir mi?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı alerjisinde yalnızca alerjik şok geçirenlerde adrenalin acil iğnesi taşımak gerekir. kimi vakit arı alerjisi olan kişi ve hekimin birlikte karar vermesi gerekebilir. Böcek sokması hastalarına evvelki sokma tepkinin ciddiyetine bağlı olarak bir adrenalin oto enjektörü, antihistaminikler ve kortizondan oluşan bir acil durum kiti taşımaları önerilebilir.
Arı alerjisine karşı nasıl tedbir alabiliriz?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı alerjisi var ise kendi kendine düzelmez. Arı alerjisi alerji uzmanlarınca alerjinin ciddiyeti, aşı gerekip gerekmediği değerlendirilmelidir. Aşı tedavisi ile düzelme talihi yüksektir.
Arıya karşı aşı tedavisinin yararı olur mu?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arıya karşı aşı tedavisi, bal arısında ortalama %80, yaban arılarına %95 tesirlidir. Aşı tedavisi ile alerjik şok riski %70’den, yaklaşık %2 oranına düşmektedir. Bu oranlar tek arı sokmasına karşı oranlardır. Fazla sayıda ve tıpkı anda arı sokmasının riski fazla olabilir. Aşı tedavisi genelde 2 ile 5 arı sokmasına karşı aktiflik göstermektedir. Bu niçinle arı alerjisine bağlı alerjik şok geçirenlere arıya karşı alerji aşısı yapılması faydalı olacaktır.
Arı alerjisine bağlı vefatlar alerji aşısıyla önlenebilir mi?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Alerji aşısı arı sokmasıyla alerjik şok gelişmiş olanlarda ilerde bir daha bu biçimde tepki gelişmesini önlediği için tesirli bir tedavi prosedürüdür.
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Alerji testlerinde arıya karşı alerji saptanmış, alerjik şok gelişen çocuk ve yetişkinlerde, böcek sokmasına cilt tepkisi bulunmasına karşın hayat kalitesi bozulan yetişkin hastalarda önerilebilir.
Arı sokmasına bağlı yinelayan büyük şişlikler tepkiler oluyorsa, tepkilerin boyutunu ve mühletini azaltmak için alerji aşısı önerilebilir.
Ölümcül sokma tepkilerinin %50’sinin birinci tepkiyle ortaya çıktığını da göz önünde bulundurduğumuzda aşı sonucuna hastanın isteği, psikolojisi ve riskleri birlikte kıymetlendirilerek karar verilmesi, daha gerçek bir yaklaşım olacaktır.
Arı alerjisi için aşı seçiminde madx mat moleküler alerji testinin kıymeti
Arı alerjisinin tesirli olması isteniyorsa yanlışsız aşı seçimi yapılması değerlidir. Arı alerjisinde birden çok böceğe alerji görülme oranı yüksektir. Bunun sebebi çapraz tepkiye bağlı olabilir. Moleküler alerji testi ile gerçek alerjiler çapraz tepki ile ayrılabilir. Bu niçinle arı alerjisinde gerektiğinde madx mat moleküler alerji testine bakılırsa alerji aşısı planlanması faydalı olacaktır. Zira Madx Mat moleküler alerji testi alerji uzmanlarınca tahlil edilip yorumlanması yapıldığı için daha yanlışsız bir test seçimi olabilir. kimi vakit iki arı tipine de alerji aşısı gelişebilmektedir.
Arıya bağlı alerji aşısı kaç yaşında yapılabilir?
Arıya karşı alerji aşısı 5 yaşından daha sonra başlanır. Lakin beş yaş altındaki çocuklarda aşı tedavisi düşünülebilir. Bilhassa şiddetli böcek sokması tepkileri durumunda ve çocuğun ahenk gösterme mümkünlüğü yüksek olduğunda düşünülmelidir.
Arıya bağlı alerji aşısı nasıl yapılır?
Cilt altına enjeksiyon halinde yapılır. Öncelikle birinci 6 ay haftada bir aşı uygulanıp çabucak sonrasında ortalar açılarak tedavinin 12. ayından daha sonra ayda bir tedavi yapılır. Arıya karşı alerji aşısı 1 yıldan daha sonra 2 ile 5 arı sokmasına karşı tesirli olmaktadır. Daha fazla arı sokması riski olan arıcılarda daha yüksek dozda aşı tedavisi yapılabilir. Çocuklarda aşı tedavisi yetişkinlere nazaran daha düşük dozda yapılmaktadır.
İkinci yıldan daha sonra 6 haftada bir ve üçüncü yıldan daha sonra 8 haftada bir verilmesi tavsiye edilir. Beş yıldan daha uzun kullanımlarda 3 ayda bir uygulanması önerilir ve rastgele bir yan tesire ve tesirde azalmaya niye olmamıştır.
Arıya bağlı alerji aşısı ne kadar mühlet yapılması gerekir?
Arıya bağlı alerji aşısının uzun periyodik tesiri olması için en az 5 yıl mühlet uygulanması gerektiği bildirilmiştir. Çocuklarda 3 yıl müddetin kâfi olduğu bildirilmiştir. Alerji aşısının yapılmasının bitirilmesine arı alerjisi olan hastaya nazaran karar verilmelidir.
Arıya bağlı alerjide alerji aşısını kesmek için, testlerde alerjinin kıymetsiz düzeylere düşmesi yahut cilt testinin negatif olması kriter olarak kıymetlendirilebilir. Lakin bu durum 5 yıldan az bir müddetde epeyce seyrek görülür.
Arıcılarda arıya karşı alerjisi var ise ne yapmalıdır?
Arı işiyle uğraşan ve arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepki gelişmişse mesleği bırakmak hakikat bir yaklaşım olacaktır. Mesleğini bırakmak istemeyenlerin kesinlikle arı sokmasına karşı sıkı tedbirler almanın yanında kesinlikle alerji aşısı yaptırması gerekir. Arı tedavisinin birinci 6 ayında işine orta verilmesi daha uygun olur. Çünki aşı tedavisinde muhakkak bir doza ulaşıncaya kadar risk yüksektir. Kesinlikle yanlarında acil iğnesi bulundurmalı, antihistaminik, ağrı kesiciden oluşan acil yardım kitini yanlarında taşımalıdır. Arı işiyle uğraşan ve arıya alerjisi olanların daha yüksek dozda aşı olması ve ömür uzunluğu aşı tedavisini sürdürmesi gerekir.
Son periyotta arı sokmaları kararı mevte kadar varabilen önemli alerjik tepkilerle ilgili haberler kararında, Çocuk Alerji ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akçay ile Pudra.com okuyucuları için rehber niteliğinde bir yazı hazırladık. Biz sorduk, Prof. Dr. Akçay yanıtladı. İşte arı sokması ve arı alerjileri hakkında her şey!
Arı sokmasında ne üzere belirtiler gelişir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasına bağlı çoklukla arının soktuğu yerde küçük bir şişlik, kızarıklık, yanma ve kaşıntı olur. Bu tepkiler ekseriyetle birkaç saat ile birkaç gün ortasında, birtakım tedbirler alarak yahut bizatihi düzelir. kimi vakit de arı sokmasına bağlı alerjik tepki görülebilmektedir.
Arı sokmasına bağlı alerji geliştiğini nasıl anlarız?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Böcek sokmalarına bağlı alerjik tepki gelişebilir. Arı sokmasına bağlı sokma yerinde şişlik 10 cm’den büyük olduğu vakit büyük bir tepki gelişmiş demektir.
Arı sokmasına bağlı alerji, sokma bölgesinin etrafında şişme ile başlar ve bu şişlik birkaç saat ortasında olur, bir ile iki gün boyunca şişlikte artış olur ve sonrasındasında üç ile on gün ortasında düzelme görülür. Büyük şişlikler her 4 şahıstan birinde görülebilir.
Büyük şişlik olması arı alerjisin önemli alerjik tepki olduğu manasına gelmez ve çabucak sonrasında da önemli alerjik tepki olacağı manasına gelmez. Arı sokmasına bağlı kimi vakit önemli alerjik tepkiler kimi vakit mevte niye olabilmektedir.
Arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepki geliştiğini nasıl anlarız?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepkiler iki tiptir. Birinci tip yalnızca ciltte görülen, ikinci tip ise nefes sıkışıklığı tansiyonda düşme formunda görülen alerjik belirtilerdir. Cildi etkileyen alerjik tepkilerde bedenimizde yaygın kurdeşen, şişlik, kaşıntı ve kızarıklık olur. Çocuklarda görülen önemli alerjik tepkiler genelde bu türlü olur. Yetişkinlerde ise bu türlü olmaz.
Yetişkinlerde arı sokmasına bağlı önemli tepki geliştiği vakit yalnızca ciltte belirti olmaz. Ciltte yaygın kurdeşen, şişlik olmasıyla bir arada, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, boğaz sıkışması, karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve tansiyonda düşme, nabızda hızlanma belirtileri görülebilmektedir.
Alerjik şok gelişen beş bireyden birinde ciltte alerjik belirtiler görülmez. Sonuç olarak çocuklarda arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepkiler ciltte görülürken yetişkinlerde, tansiyonda düşme, nabızda hızlanma, nefes sıkışması üzere belirtiler görülür.
Arı sokmasından daha sonra alerji belirtileri ne vakit ortaya çıkar?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Önemli
Arı sokmasına bağlı önemli alerji gelişme riski kimlerde yüksektir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasına bağlı yalnızca ciltte alerjik tepki belirtisi görülmüşse ilerde önemli alerjik tepki gelişme riski düşüktür. Yalnızca ciltte alerjik tepki gelişenlerden 10 bireyden birinde ilerde kalbi ve teneffüsü etkileyen tepki gelişme riski vardır. Arı sokmasına bağlı bir sefer tansiyonda düşme ve nefes sıkışması gelişmişse sonrasındasında arı sokmasına bağlı bir daha önemli alerjik tepki gelişme riski ortalama yüzde ellidir.
Arı sokmasına bağlı 10 cm’den büyük şişliği olan 10 şahıstan birinde önemli alerjik tepki gelişir. Böcek sokmasına bağlı önemli bir tepki riski olanlarda kandan kimi analizler ile önemli alerjik tepki riski kıymetlendirilmektedir. Tüm ölümcül tepkilerin yarısının, arı sokmasına evvelinde reaksiyon hikayesi olmayan bireylerde görüldüğünün de bilinmesinde yarar vardır.
Arı alerjisine karşı önemli tepki riski olanlar:
- Böcek sokmalarına önemli tepki geçirenler yahut neredeyse ölümcül tepki geçirenler,
- Alerji aşısı sırasında arı sokmasına bağlı alerjik şok geçirenler,
- Şiddetli bal arısı alerjisi olanlar,
- Mastositoz hastalığı olanlar
- Denetimsiz astım hastalığı üzere tıbbi problemleri olanlarda önemli tepki riski yüksektir.
Arı alerjisinin teşhisi nasıl temalır?
Prof. Dr. Ahmet Akçay:
Böcek alerjilerinde, alerji testlerinin yalnızca böcek sokması daha sonrası alerjik şok gelişenlerde yapılması gerekir. Zira önemli alerjik tepki riski arı sokmasına bağlı yalnızca ciltte görülen önemli tepki ve büyük şişlik olanlarda düşüktür. Bu niçinle bu durumlarda alerji testi yapılması kaide değildir. Alerji testi, arıya bağlı önemli alerji gelişmeyen hastalarda tarama testi için de gerekli değildir. Arıya bağlı alerji gelişmemesine karşın alerji testlerinde arı hassasiyeti çoğunlukla vardır.
Her beş şahıstan birinde
Arı alerjisi teşhisi için hangi testler gereklidir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Teşhiste deri testi ve kan testleri kullanılmaktadır. tıpkı vakitte, kan testi hassasiyeti, deri testinden daha düşüktür. Madx Mat moleküler alerji testi ile çapraz tepki ve gerçek alerjiler ortaya çıkabilmektedir.
Arı alerjisi için herkes alerji testi yaptırmalı mı?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Hayır. Zira her 5 şahıstan birinde aslına bakarsanız arıya karşı alerji testinde hassasiyet vardır. Bu hassasiyet, alerjiye ve önemli tepkiye niye olmaz. Ölümcül tepkilerin yarısında da daha öncesinden arı sokması olmayan şahıslarda görülmektedir. Sonuç olarak şikayeti olmayan birinin arıya alerjim var mı diye test yaptırmasına gerek yoktur.
Arı sokmasında birinci yapılacak tedavi nedir?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı sokmasında büyük bir şişlik gelişmişse antihistaminikler, ağrı kesiciler ve soğuk kompresler yapılabilir. Şişlik hayli büyükse, baş ve boyun üzere muhakkak bölgelerde gelişmişse kortizon tedavisi düşünülebilir. Antibiyotikler gerekli değildir.
Arının soktuğu yer haricindeki yerlerde cilt tepkisi var ise antihistaminikler üzere semptomatik tedbirler gerektirir. Kortizon tedavisine genelde gereksinim olmaz.
Alerjik şok gelişmişse birinci vakit içinderda kas içi adrenalin tedavisi uygulanır. çabucak sonrasında ambulans çağrılır ve en az 4 ila 6 saat müşahede yapılır. Tedavide konum değerlidir. Zira ayakta müdahale edilenlerde alerjik şok niçiniyle vefat riski artmaktadır. Alerjik şokta antihistaminikler, nefes açıcı tedaviler, damardan serum tedavisi ve oksijen tedavisi gerekebilir.
Acil serviste müşahede en az 4 ila 6 saat olmalıdır. Acil servisten taburcu olmadan evvel, alerjik şok tepkisi olan hastalara tabiatıyla enjekte edilebilir adrenalin reçete edilmelidir.
Arı alerjisi olanlar yanında adrenalin acil iğnesi taşırsa vefatlar engellenebilir mi?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı alerjisinde yalnızca alerjik şok geçirenlerde adrenalin acil iğnesi taşımak gerekir. kimi vakit arı alerjisi olan kişi ve hekimin birlikte karar vermesi gerekebilir. Böcek sokması hastalarına evvelki sokma tepkinin ciddiyetine bağlı olarak bir adrenalin oto enjektörü, antihistaminikler ve kortizondan oluşan bir acil durum kiti taşımaları önerilebilir.
Arı alerjisine karşı nasıl tedbir alabiliriz?
- Arı sokmasına karşı alerjisi olanların kaçınma tedbirleri alması gerekir, bunlar:
- Dışarıda çıplak ayakla yürümekten kaçınmak,
- Uzun mühlet dışarıda iken kol/bacakları örtmek,
- Açık havadaki çöp kutuları üzere açık yiyeceklerden uzak durmak,
- Açık havada yemek yemekten/içmekten mümkün olduğunca kaçınmaktır.
- Böcek uzaklaştırıcılar böceklerin sokmalarını önlemez, lakin böcek öldürücüler tesirli olabilir.
- Arı alerjisi olduğunu gösteren künye, kolye yahut kimlik kartı üzere bir belirteç kullanılabilir. -Arı sokmasına bağlı alerjik şok geçiren şahıslara alerji testi yapılması ve alerji aşısı gerekli olup olmadığını gözden geçirmek için bir alerji uzmanı tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir. -Alerjik şok durumunda yapılması gereken acil aksiyon planı düzenlenmelidir.
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arı alerjisi var ise kendi kendine düzelmez. Arı alerjisi alerji uzmanlarınca alerjinin ciddiyeti, aşı gerekip gerekmediği değerlendirilmelidir. Aşı tedavisi ile düzelme talihi yüksektir.
Arıya karşı aşı tedavisinin yararı olur mu?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Arıya karşı aşı tedavisi, bal arısında ortalama %80, yaban arılarına %95 tesirlidir. Aşı tedavisi ile alerjik şok riski %70’den, yaklaşık %2 oranına düşmektedir. Bu oranlar tek arı sokmasına karşı oranlardır. Fazla sayıda ve tıpkı anda arı sokmasının riski fazla olabilir. Aşı tedavisi genelde 2 ile 5 arı sokmasına karşı aktiflik göstermektedir. Bu niçinle arı alerjisine bağlı alerjik şok geçirenlere arıya karşı alerji aşısı yapılması faydalı olacaktır.
Arı alerjisine bağlı vefatlar alerji aşısıyla önlenebilir mi?
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Alerji aşısı arı sokmasıyla alerjik şok gelişmiş olanlarda ilerde bir daha bu biçimde tepki gelişmesini önlediği için tesirli bir tedavi prosedürüdür.
- Arıya bağlı alerji aşısının, alerjik şok geçirenlerde alerji testleri ile sorumlu arı zehrine karşı hassasiyetin tespit edilen çocuk ve yetişkinlerde yapılması gereklidir.
- Ayrıyeten yalnızca cilt belirtileri bulunmasına karşın bir daha böcek sokmasına maruz kalma ihtimali yüksek olan yahut hayat kalitesinde bozulma riski olan yetişkinler için de düşünülebilir.
Prof. Dr. Ahmet Akçay: Alerji testlerinde arıya karşı alerji saptanmış, alerjik şok gelişen çocuk ve yetişkinlerde, böcek sokmasına cilt tepkisi bulunmasına karşın hayat kalitesi bozulan yetişkin hastalarda önerilebilir.
Arı sokmasına bağlı yinelayan büyük şişlikler tepkiler oluyorsa, tepkilerin boyutunu ve mühletini azaltmak için alerji aşısı önerilebilir.
Ölümcül sokma tepkilerinin %50’sinin birinci tepkiyle ortaya çıktığını da göz önünde bulundurduğumuzda aşı sonucuna hastanın isteği, psikolojisi ve riskleri birlikte kıymetlendirilerek karar verilmesi, daha gerçek bir yaklaşım olacaktır.
Arı alerjisi için aşı seçiminde madx mat moleküler alerji testinin kıymeti
Arı alerjisinin tesirli olması isteniyorsa yanlışsız aşı seçimi yapılması değerlidir. Arı alerjisinde birden çok böceğe alerji görülme oranı yüksektir. Bunun sebebi çapraz tepkiye bağlı olabilir. Moleküler alerji testi ile gerçek alerjiler çapraz tepki ile ayrılabilir. Bu niçinle arı alerjisinde gerektiğinde madx mat moleküler alerji testine bakılırsa alerji aşısı planlanması faydalı olacaktır. Zira Madx Mat moleküler alerji testi alerji uzmanlarınca tahlil edilip yorumlanması yapıldığı için daha yanlışsız bir test seçimi olabilir. kimi vakit iki arı tipine de alerji aşısı gelişebilmektedir.
Arıya bağlı alerji aşısı kaç yaşında yapılabilir?
Arıya karşı alerji aşısı 5 yaşından daha sonra başlanır. Lakin beş yaş altındaki çocuklarda aşı tedavisi düşünülebilir. Bilhassa şiddetli böcek sokması tepkileri durumunda ve çocuğun ahenk gösterme mümkünlüğü yüksek olduğunda düşünülmelidir.
Arıya bağlı alerji aşısı nasıl yapılır?
Cilt altına enjeksiyon halinde yapılır. Öncelikle birinci 6 ay haftada bir aşı uygulanıp çabucak sonrasında ortalar açılarak tedavinin 12. ayından daha sonra ayda bir tedavi yapılır. Arıya karşı alerji aşısı 1 yıldan daha sonra 2 ile 5 arı sokmasına karşı tesirli olmaktadır. Daha fazla arı sokması riski olan arıcılarda daha yüksek dozda aşı tedavisi yapılabilir. Çocuklarda aşı tedavisi yetişkinlere nazaran daha düşük dozda yapılmaktadır.
İkinci yıldan daha sonra 6 haftada bir ve üçüncü yıldan daha sonra 8 haftada bir verilmesi tavsiye edilir. Beş yıldan daha uzun kullanımlarda 3 ayda bir uygulanması önerilir ve rastgele bir yan tesire ve tesirde azalmaya niye olmamıştır.
Arıya bağlı alerji aşısı ne kadar mühlet yapılması gerekir?
Arıya bağlı alerji aşısının uzun periyodik tesiri olması için en az 5 yıl mühlet uygulanması gerektiği bildirilmiştir. Çocuklarda 3 yıl müddetin kâfi olduğu bildirilmiştir. Alerji aşısının yapılmasının bitirilmesine arı alerjisi olan hastaya nazaran karar verilmelidir.
Arıya bağlı alerjide alerji aşısını kesmek için, testlerde alerjinin kıymetsiz düzeylere düşmesi yahut cilt testinin negatif olması kriter olarak kıymetlendirilebilir. Lakin bu durum 5 yıldan az bir müddetde epeyce seyrek görülür.
Arıcılarda arıya karşı alerjisi var ise ne yapmalıdır?
Arı işiyle uğraşan ve arı sokmasına bağlı önemli alerjik tepki gelişmişse mesleği bırakmak hakikat bir yaklaşım olacaktır. Mesleğini bırakmak istemeyenlerin kesinlikle arı sokmasına karşı sıkı tedbirler almanın yanında kesinlikle alerji aşısı yaptırması gerekir. Arı tedavisinin birinci 6 ayında işine orta verilmesi daha uygun olur. Çünki aşı tedavisinde muhakkak bir doza ulaşıncaya kadar risk yüksektir. Kesinlikle yanlarında acil iğnesi bulundurmalı, antihistaminik, ağrı kesiciden oluşan acil yardım kitini yanlarında taşımalıdır. Arı işiyle uğraşan ve arıya alerjisi olanların daha yüksek dozda aşı olması ve ömür uzunluğu aşı tedavisini sürdürmesi gerekir.